• Latest news

Գլխուղեղի կաթված. առասպելներ եւ իրականություն

17 հունիսի, 2016  19:08

Հայաստանի բնակիչների շրջանում գլխուղեղի կաթվածի (ինսուլտի) վերաբերյալ մի քանի առասպելներ են արմատացել, որոնք խանգարում են հիվանդության  ժամանակին ախտորոշմանն ու արդյունավետ բուժմանը: Այդ իսկ պատճառով կաթվածը շարունակում է մնալ մահացության երկրորդ, իսկ հաշմանդամության՝ առաջին պատճառը: Այն մասին, թե այս առումով որոնք են ամենատարածված սխալները Հայաստանում, զրուցել ենք «Էրեբունի» ԲԿ Ցերերովասկուլյար Նեյրովիրաբուժության Ծառայության ղեկավար Դավիդ Սահակյանի հետ:

Առասպել առաջին. «այն  կանցնի»

Երբ ի հայտ են գալիս ուղեղի կաթվածի առաջին ախտանշանները` օրինակ ձեռքի կամ ոտքի թուլություն կամ թմրածություն, մարդիկ մտածում են, որ լուրջ չի, կանցնի: Դրա արդյունքում հիվանդները ուշացումով են դիմում հիվանդանոց՝ կորցնելով հիվանդության բուժման ամենաարժեքավոր առաջին ժամերը։ Հարկ է շեշտել՝ «Առաջին ժամերը», երբ հնարավոր է իրականացնել ամենաարդյունավետ բուժումը։

Երբեմն, սակայն, հիվանդի ախտանիշները իրոք ինքնուրույն անցնում են, բայց ինչպես բժշիկն է նկատում, նման ընթացքը  սովորաբար նշանակում է, որ հիվանդի մոտ տեղի է ունեցել  այսպես կոչված տրանզիտորային իշեմիկ գրոհ, որը սովորաբար նախորդում է գլխուղեղի ծանր կաթվածին: Այս դեպքում եւս անհրաժեշտ է շտապ դիմել բժշկի, քանի որ կա կաթվածի առաջացման մեծ վտանգ: 

Դավիդ Սահակյանը խորհուրդ է տալիս շատ ուշադիր լինել գլխուղեղի կաթվածի ախտանշաններին։ Վերջիններս առաջանում են հանկարծակի եւ հիմնականում դրանք են․ 

Ձեռքի եւ/կամ ոտքի  թուլություն, թմրածություն (հիմնականում միակողմանի), դեմքի ծռվածություն, խոսքի խանգարում, հավասարակշռության խանգարում եւ գլխոպտույտ, սրտխառնոց եւ փսխում, գլխացավ։

Ուշադիր պետք է լինեն հատկապես`  զարկերակային բարձր ճնշումով,  շաքարային  դիաբետով հիվանդները, ավելորդ քաշ ունեցողները և ծխողները:  

Առասպել երկրորդ. «եթե ցավ չկա` կարիք չկա անհանգստանալու»

Որպես կանոն, ցավով ուղեկցվում են միայն հեմորագիկ կաթվածները, երբ կա անեւրիզմայի (անոթի ախտաբանական լայնացում) պատռում եւ արյունազեղում։ Իշեմիկ կաթվածների դեպքում, երբ խցանվում է գլխուղեղի անոթը եւ ուղեղը սկսում է մահանալ, ցավ որպես այդպիսին չի լինում:  «Կաթվածները ուղեղի համար իսկական աղետ են. վտանգավորության եւ հրատապության տեսանկյունից դրանք նույնն են, ինչ հրազենային վնասվածքը կամ սրտի կաթվածը: Բայց քանի որ արտաքուստ արյուն չկա, ոչ էլ ուժեղ ցավ, ոչ ոք դրան որպես աղետի չի վերաբերում», - ասում է նա: Սակայն ինչպես նշեցինք, կաթվածները երկրորդ տեղում են գտնվում մարդասպան եւ առաջին տեղում՝ անաշխատունակութուն առաջացնող հիվանդությունների շարքում։ Այդ պատճառով բժիշկը հորդորում է վերոհիշյալ ախտանշանների ի հայտ գալու դեպքում անմիջապես բժշկի դիմել:  

Առասպել երրորդ. «ուղեղի կաթվածը միայն մեծահասակների հիվանդություն է»

Թեեւ կաթվածը հիմնականում հանդիպում է մեծահասակների շրջանում, այն հանդիպում է նաեւ երիտասարդների և նույնիսկ երեխաների շրջանում։ Այստեղ կարեւոր է նշել, որ կաթվածի պատճառ կարող է դառնալ գլխուղեղի կամ պարանոցի վնասվածքը։

Առասպել  չորրորդ. «գլխուղեղի կաթվածով հիվանդի բուժումը կարելի է իրականացնել տանը»

Հաճախ են հանդիպում դեպքեր, երբ գլխուղեղի կաթվածով հիվանդի բուժումը փորձում  են կազմակերպել տնային պայմաններում։ Ժամանակակից բժշկության ձեռքբերումների եւ եղած հնարավորությունների դեպքում տնային պայմաններում կաթվածի բուժումը անընդունելի է եւ սխալ, քանի որ տանը հնարավոր չէ իրականացնել ճշգրիտ ախտորոշում և հիվանդին առավելագույնս օգնել նպատակահարմար եւ արդյունավետ բուժումով։

Առասպել հինգերրորդ. «ուղեղի կաթվածով մարդուն չի կարելի տեղաշարժել»

Տարածված առասպել է: Երբեմն հիվանդին չեն տեղափոխում մասնագիտացված կենտրոն՝ վախենալով նրան տեղաշարժել։ Սակայն, հիվանդի համար ավելի վնասակար է ոչ լիարժեք ախտորոշումը եւ բուժումը, քան նրա տեղաշարժումը։  Եվ անգամ եթե հիվանդին բերել են հիվանդանոց, որը սակայն չունի բոլոր անհրաժեշտ ծառայությունները, պետք  է շտապ կարգով հիվանդին տեղափոխել մասնագիտացված բուժկենտրոն։

Այդպիսի կենտրոնը պետք է ունենա հետեւյալ ծառայությունները․Նյարդաբանություն, ճառագայթային ախտորոշման ծառայություն, Նյարդավիրաբուժություն, Ներանոթային նեյրովիրաբուժություն, Անոթային վիրաբուժություն, Վերակենդանացման բաժանմունք, Ռեաբիլիտացիայի ծառայություն, սրտաբանություն եւ առիթմոլոգիական ծառայություն։

Այն պետք է մշտապես պատրաստ լինի կաթվածով հիվանդին ընդունել եւ նվազագույն ժամկետներում կազմակերպել նրա ախտորոշումը և նպատակային բուժումը։

Վերը նշված ծառայությունների անհրաժեշտությունը բխում կաթվածների բուժման ժամանակակից պատկերացումներից։ Այն բաղկացած է հետեւյալ բաղադրիչներից՝

• Ախտորոշում։ Անհրաժեշտ է շտապ կարգով կատարել ճառագայթային հետազոտություն՝ գլխուղեղի ԿՏ հետազոտություն, իսկ երբեմն նաև ԿՏ-անգիոգրաֆիա, ախտորոշիչ ցերեբրալ անգիոգրաֆիա, կամ ՄՌՏ հետազոտություններ։

• Սուր փուլի բուժում․ կարող է լինել դեղորայքային, իսկ երբեմն նաեւ վիրաբուժական։

Դեղորայքային բուժումը իրականացվում է հիմնականում նյարդաբանների կողմից։ Այստեղ շատ կարեւոր է նշել իշեմիկ կաթվածների դեպքում «Ալտեպլազա» կոչվող դեղորայքի ներարկումը, որը ներկայումս հանդիսանում է բուժման ստանդարտ։ Այն քայքայում է անոթը խցանող արյան մակարդուկը։ Սակայն այն կարող է կիրառվել միայն հիվանդության առաջին 4,5 ժամվա ընթացքում։

Վիրաբուժական միջամտությունները իրականացվում են նեյրովիրաբույժների կողմից։ Ներանոթային վիրահատությունների շնորհիվ հնարավոր է անոթների միջով մտնել և հեռացնել անոթը խցանող մակարդուկը, լայնացնել նեղացած անոթի հատվածը կամ ամրացնել անոթի պատռված պատը։ Ներուղեղային արյունակույտերի դեպքում երբեմն անհրաժեշտ է վիրահատման միջոցով հեռացնել կուտակված արյունը։

Հիվանդի ծանր վիճակի դեպքում կարեւոր է հիվանդի բուժումը իրականացնել վերակենդանացման բաժանմունքի պայմաններում։

• Կանխարգելիչ բուժում․այն շատ կարեւոր է, քանի որ կաթվածի դեպքում առկա է կրկնակի կաթվածի մեծ վտանգ։ Այն իրականացվում է նյարդաբանների, իսկ երբեմն նաեւ նեյրովիրաբույժների, անոթային վիրաբույժների, սրտաբանների եւ առիթմոլոգների մասնակցությամբ։

• Վերականգնողական բուժում․ այն օգնում է հասնել հիվանդի առավելագույն ֆունկցիոնալ վերականգնման։ Այն պետք է սկսվի որքան հնարավոր է շուտ։

 Այս բոլոր ժամանակակից մեթոդները, այդ թվում` ներանոթային նեյրովիրաբուժությունը եւ «ալտեպլազա» դեղամիջոցով բուժումը, Դավիթ Սահակյանի խոսքով, հաջողությամբ կիրառվում են «Էրեբունի» ԲԿ-ում: Կենտրոնը սերտորեն համագործակցում է ԱՄՆ եւ Կանադայի բազմաթիվ կենտրոնների եւ մասնագետների հետ՝ մշտապես բարձրացնելու համար Հայաստանում կաթվածով հիվանդների բուժման արդյունավետությունը։

Առասպել վեցերորդ. կաթվածի բուժումը ժամանակակից մեթոդներով շատ ավելի թանկ է

Բժիշկը չի հերքում. այն  իրոք թանկ է առաջին հայացքից։ Սակայն կաթվածով հիվանդի ցանկացած տեսակի բուժման ծախսերի մեջ պետք է անպայման հաշվի առնել ոչ միայն անմիջապես սուր փուլում կատարվող ծախսերը, այլ նաեւ երկարատեւ վերականգնողական բուժման հետ կապված ծախսերը, ինչպես նաեւ անաշխատունակության կամ հիվանդի մահվան հետեւանքով կորցրած գումարը։

Ժամանակակից բուժումը նվազեցնում է վերականգնողական բուժման տեւողությունը, անաշխատունակության եւ մահացության հավանականությունը։ Արդյունքում, համընդհանուր հաշվարկով հիվանդության սուր փուլում մեծացող ծախսերը փոխհատուցվում են հիվանդի հետագա բուժման ծախսերի նվազեցումով, հիվանդի կյանքի և աշխատունակության պահպանումով։ Իսկ վերջին հանգամանքը ունի ինչպես ֆինանսական այնպես էլ մարդասիրական մեծ նշանակություն։

«Այսպիսով, գլխուղեղի կաթվածը հնարավոր է կանխարգելել եւ արդյունավետ բուժել։ Ամենակարեւորը, անհրաժեշտ է լինել տեղեկացված և ժամանակին դիմել մասնագիտացված բուժօգնության», – ամփոփում է Դավիդ Սահակյանը։

 

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում


  • Այս թեմայով
 
  • Կարդացեք նաև
 
  • Իրադարձությունների օրացույց
 
 
  • Արխիվ
 
  • Ամենաընթերցվածը

ամիս

շաբաթ

օր

 
  • Հետեվեք մեզ Ֆեյսբուքում
 
  • Հարցում
Տեղյա՞կ եք արդյոք, որ 2027թ.–ից ՀՀ բոլոր քաղաքացիների համար պարտադիր է դառնալու բժշկական ապահովագրությունը
Տեղյակ եմ եւ կողմ եմ
Տեղյակ եմ եւ դեմ եմ
Տեղյակ եմ, դեռեւս չեմ կողմնորոշվում
Տեղյակ չեմ, բայց սկզբունքորեն կողմ եմ
Տեղյակ չեմ, բայց սկզբունքորեն դեմ եմ
Ինձ համար միեւնույն է