Ի՞նչ խնդիրներ է դեղերի դրոշմավորման պահանջը հարուցում. ԴԱՆ նախագահ

Դեղերի դրոշմավորման մասին Հայաստանի կառավարության որոշումը եւ արտադրողներին, եւ ներմուծողներին շատ լուրջ խնդիրների առաջ է կանգնեցրել, որովհետեւ դեղերն արտադրության, տեղափոխման եւ պահպանման մի շարք առանձնահատկություններ ունեն, որոնք այդ որոշում կայացնողներն ուղղակի հաշվի չեն առել։

Ինչպես NEWS.am Medicine–ի հետ զրույցի ընթացքում Դեղարտադրողների եւ ներմուծողների միության նախագահ Սամվել Զաքարյանն է պարզաբանել, այդ որոշման համաձայն դեղերը «օտարման  պահին պետք է դրոշմապիտակավորվեն»։ Մի հասարակ բառակապակցություն, որի տակ, ըստ նրա, բավական լուրջ խնդիրներ են թաքնված։ Եթե սովորական արտադրանքի առնչությամբ այդ «օտարման պահին» ասվածը հստակ հասկանալի է,  արտադրության, տեղափոխման եւ պահպանման տեսանկյունից ինքնատիպ առանձնահատկություններով աչքի ընկնող դեղերի պարագայում հասկացությունն այնքան էլ պարզ չէ։ Փորձագետն այն խնդիրներն է առանձնացրել, որոնց կարող են արտադրողները եւ ներկրողները բախվել։

Արտադրողներ

Տեղական դեղերը հիմնականում ներկրված հումքով են արտադրվում, եւ արդեն ներկրման պահին պարզ է, թե այդ հումքից, արտադրական կորուստները հաշվի առնելով, որքան արտադրանք կարելի է ստանալ. ասել է, թե՝ պետությունը հեշտությամբ կարող է տեղական արտադրության ծավալները վերահսկել։ Հենց այդ պատճառով էլ, Սամվել Զաքարյանի մեկնաբանմամբ, դեղարտադրությունը թափանցիկ ոլորտ է համարվում։ Մասնագետը համարում է, որ եթե այսքան տարի հարկային ու մաքսային մարմիններն այդ սկզբունքով են ոլորտը վերահսկել, իսկ հիմա կառավարությունը որոշել է նոր մեխանիզմ կիրառել՝ հայտարարելով, թե ոլորտում ստվերային տնտեսություն կա, ապա դրանով հենց ֆիսկալ մարմինների աշխատանքն է հարցականի տակ դրվել։

Բուն արտադրության փուլ. արտադրողները, փորձագետի խոսքով, յուրաքանչյուր դեղամիջոցի համար առանձին հոսքագիծ չեն կիրառում։ Դեղամիջոցները խմբաքանակներով են արտադրվում, եւ արտադրության պահին պարզ չէ, թե դրանց որ մասը կարտահանվի, եւ որը ներքին շուկայում կմնա։ Ասենք, հոսքագիծը մեկ շաբաթ կոնկրետ արտադրատեսակի համար է գործի դրվում։ Արտադրվում է դեղի որոշակի պաշար, որը հետո լաբորատոր փորձարկում է անցնում եւ պահեստավորվում։ Եթե դրոշմապիտակավորումը նախքան այդ պետք է իրականացվի, ապա դա «Փաթեթավորման մասին օրենքի» խախտում է, որովհետեւ արտադրված դեղերը դեռ լաբորատորիա պիտի գնան, բայց բաց թողման պահին էլ արդեն դրոշմավորված պետք է լինեն։

Եթե դրանք արտահանման ենթակա են՝ ընդունող երկիրն ուղղակի կհրաժարվի այդ դրոշմերից, որովհետեւ վերջիններս նախ եւ առաջ որեւէ նշանակություն չունեն իրենց համար։ Երկրորդ, դեղերն այդ երկրներում արդեն տվյալ փաթեթավորմամբ  են գրանցված, որից փոքր-ինչ խախտման դեպքում նրանք կարող են հրաժարվել ապրանքից։

Կա նաեւ այլ խնդիր՝ գոյություն ունեն դիստրիբյուտորներ, որոնք այստեղ՝ Հայաստանում են դեղերը գնում եւ այնուհետեւ՝ արտահանում։ Այսինքն, ներքին շուկայում նրանք ստիպված են դրոշմապիտակով ապրանք ձեռք բերել, որի պատճառով դրսում իրացումն անհնարին կարող է դառնալ։ Բացի այդ, ԱՀԿ-ի կողմից սահմանված GMP՝ ողջ արտադրության ընթացքը կարգավորող պատշաճ արտադրական գործունեության հավաստագրային գործընթաց գոյություն ունի. եւ այս որոշումը նաեւ դրա խախտմամբ է բնորոշվում։ «Փաստացի, կառավարության որոշմամբ մենք շատ ավելի կարեւոր՝ արտադրական, պահպանման եւ լաբորատոր փորձարկման գործընթացներին վերաբերող միջազգային նորմ ենք խախտում», – նշել է մասնագետը։

Ներկրողներ

Ավելի շատ խնդիրներ, ըստ Սամվել Զաքարյանի, ներկրողները կունենան, որոնք փոքր քանակությամբ, բայց բազմանուն դեղամիջոցներ են երկիր ներմուծում։ Բացի այդ, դեղերը կարող են նաեւ տարբեր չափերի փաթեթավորում ունենալ։ Մեծ կազմակերպությունները, որոնցից դեղամիջոցներ են ձեռք բերվում՝ արտասահմանում, պահանջվող դրոշմավորումը չեն իրականացնի. նրանք ավելի շուտ կդադարացնեն դեղերի մատակարարումը Հայաստան, քան նոր մարդիկ կվարձեն եւ ինչ որ լրացուցիչ ծասխեր կանեն՝ այդչափ փոքր ծավալների համար։

Այսպիսով, հարցի լուծումը մեր ներկրողների ուսերին է մնալու։ Դրոշմապիտակ փակցնելու համար նրանք նոր աշխատողներ եւ հատուկ պայմաններով պահեստային տարածքներ պետք է վարձեն, ինչը լրացուցիչ ջանք ու ծախսեր է ենթադրում։ «Մեզ անընդհատ ջրերի, լիմոնադների օրինակն են բերում, որ դրոշմապիտակավորման արդյունքում շրջանառության կրկնակի աճ ենք ունեցել։ Բայց այդ ջրերը նույն շշերի մեջ են լցվում, նույն հոսքագծի վրա, եւ ինչ որ մեքենա կարող է միաժամանակ դրոշմավորում անել: Մեր դեպքում, երբ տուփերի չափերը տարբեր են, ոչ մի հոսքագիծ հնարավոր չէ օգտագործել. արդյունքում ստացվում է, որ ամբողջը պետք է ձեռքով ամրացվի», – նշել է ԴԱՆ նախագահը։

Հիշեցնենք, որ նոյեմբերի 1–ից ուժի մեջ մտնող օրենսդրական փոփոխությամբ Հայաստան ներմուծվող կամ տեղում արտադրվող բոլոր դեղերը պետք է հատուկ դրոշմապիտակ ունենան։ Դրոշմապիտակները պետության կողմից են տրամադրվելու, իսկ դրոշմավորման գործընթացը պետք է ներկրողը կամ արտադրողն իրականցնի։

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում