Ի՞նչ վտանգ է սպառնում Հայաստանի դեղորայքի շուկային

Մի քանի օր շարունակ դեղորայքի ներմուծման եւ այս ոլորտում գնային քաղաքականության կարգավորման խնդիրներին նվիրված քննարկումներ էին ընթանում սկզբում Հայաստանի առողջապահության նախարարությունում, իսկ այնուհետեւ կառավարությունում: ՀՀ ԱՆ տարածած հաղորդագրության համաձայն՝ նախարար Արմեն Մուրադյանը դեղորայքի արտադրողների, ներմուծողների եւ արտասահմանյան դեղագործական ընկերությունների ներկայացուցիչների հետ քննարկել է հայ սպառողին դեղերը մատչելի գներով մատակարարելու հարցը, իսկ կառավարությունում ԵՏՄ երկրներից դեղերի ներմուծման կարգավորման հարց է բարձրացվել: ՀՀ ԱՆ ղեկավարը այս խնդրի կարգավորման նախագիծ է ներկայացրել՝ նշելով, որ տվյալ որոշման անհրաժեշտությունը բխում է նրանից, որ ԵՏՄ երկրներից ներմուծվող դեղամիջոցները չեն անցնում մաքսային ստուգում, նաեւ չեն անցում ՀՀ կառավարության որոշմամբ նախատեսված  լաբորատոր եւ փաստաթղթային փորձաքննություն: Այդ հանգամանքը, ըստ նախարարի, անորակ, չլիցենզավորված եւ կեղծ դեղեր ներմուծելու ռիսկեր է պարունակում:

Ո՞րն է այն լրջագույն խնդիրը, որի հետ են բախվել ներմուծողները եւ ինչու՞ է բարձրագույն ատյաններում դրա լուծման անհրաժեշտությունն առաջացել:

Ինչպես նշեցին այս ոլորտի ներկայացուցիչները, խնդիրն այն է, որ ՌԴ-ում սառեցվել են առաջին բուժօգնության դեղորայքի լայն տեսականու գները, ինչի հետեւանքով ռուբլով արտահայտված դրանց գինը չի փոխվել՝ անկախ արտարժույթի փոխարժեքի տատանումներից: Ավելին՝ հանրահայտ արտադրողների դեղորայքը ՌԴ-ի շուկա ի սկզբանե մուտք են գործում ավելի էժան գներով՝ ելնելով, բնականաբար, շուկայի չափերից: Ստեղծվել է այնպիսի իրադրություն, որ, օրինակ, Եվրոպայում արտադրված դեղորայքն ավելի ձեռնտու է Հայաստան ներկրել ոչ անմիջապես արտադրողից, այլ  ՌԴ–ից՝ նամանավանդ, որ ԵՏՄ-ին անդամակցելը  դյուրացրել  է մաքսային ընթացակարգը:

Հենց այս պատճառով էին նախարարի մոտ կայացած հանդիպմանը ներկա արտասահմանյան դեղագործական ընկերությունների ներկայացուցիչները: Ըստ դեղերի եւ բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոնի ղեկավար Հակոբ Թոփչյանի՝ նրանց առաջարկվել է Հայաստանյան ընկերություններին դեղերը տրամադրել ավելի մատչելի գներով:

Ինչպես նշեց Ա.Թոփչյանը՝ ընդհանուր առմամբ դեղորայքի գների կարգավորման մեխանիզմը նախատեսվում է ամրագրել «Դեղերի մասին» օրենքի նոր նախագծով, որի մշակումը կառավարությունում ոչ մի կերպ չեն կարողանում ավարտին հասցնել:

Որպես լուծման տարբերակներից մեկը առաջարկվում է ռեֆերենտ գների մոդելը: Ըստ այդմ, երկիրը արտադրողի հետ առաքման միջինացված գին է քննարկում՝ ելնելով տարբեր շուկաներում (հատկապես հարեւան շուկաներում) առկա գներից: Արտադրող ընկերությունը կարող է Հայաստանի համար դեղերը բաց թողել այդ ռեֆերենտ գնով, կամ դրանից ցածր, բայց ոչ բարձր:

Հայաստանի Դեղ արտադրողների ու ներմուծողների միության նախագահ Սամվել Զաքարյանը NEWS.am Medicine-ի հետ զրույցում եւս պարզաբանեց, որ, ինչպես ցույց են տվել ԵՏՄ երկրների դեղորայքի շուկայի հետազոտությունները, միեւնույն դեղն այնտեղ շատ ավելի էժան է, քան Հայաստանում: Օտարերկրյա դեղագործական ընկերությունների ներկայացուցիչներին առաջարկվել է տեղեկացնել իրենց կենտրոնական գրասենյակները, որ Հայաստանը ցանկանում է ստանալ դեղերը այն նույն գներով, որով ստանում են ԵՏՄ անդամ մյուս երկրները:

Մեր զրուցակիցը նշեց նաեւ, որ դեղորայք արտադրող արտերկրի ընկերությունները դեռ ԵՏՄ-ի կազմավորումից առաջ այլ հնարավոր սցենար էին դիտարկում եւ եթե նրանք գնան այդ ճանապարհով, դա աղետալի կլինի տեղական ներմուծողների համար: Մասնավորապես՝ ԵՏՄ շուկան որպես միասնական շուկա դիտարկելիս նրանք կարող են գերադասել աշխատել այդ շուկայում մեկ խոշոր դիստրիբյուտորի հետ միայն եւ դրա միջոցով իրականացնել ներմուծումը: Այդ դեպքում Հայաստանի շուկան ամբողջությամբ կվերահսկվի խոշոր ռուսաստանյան ընկերությունների կողմից: Այս հանգամանքը, Ս.Զաքարյանի խոսքով, իրենից շատ լուրջ վտանգ է ներկայացնում ոչ միայն տեղական ներմուծողների, այլ նաեւ արտադրողների համար, քանի որ նրանք էլ իրենց հերթին չեն դիմանա գնային մրցակցությանը ԵՏՄ երկրների խոշոր արտադրողների հետ:

Իսկ ինչ վերաբերում է կառավարություն ներկայացրած որոշման նախագծին, ապա, ինչպես նշեց Հակոբ Թոփչյանը, եթե մինչեւ ԵՏՄ-ին անդամակցելը իր ղեկավարած կենտրոնը դեղերի փորձաքննություն էր անցկացնում հենց մաքսակետում, ապա այժմ ԵՏՄ երկրներից ներմուծվող դեղորայքը մաքսային վերահսկողություն չի անցնում, եւ ԱՆ-ն կորցրել է իր լծակները: Հենց այդ պատճառով է ՀՀ ԱՆ-ն կառավարություն ներկայացրել այս նախագիծը, համաձայն որի դեղերի եւ բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոնին կվերադարձվեն սահմանին դեղերի մուտքը վերահսկելու գործառույթները:

Սամվել Զաքարյանն այս առումով նշեց, որ քանի դեռ ԵՏՄ՝ դեղորայքին վերաբերվող միասնական օրենսդրությունը չի մշակվել, այս որոշումը անհրաժեշտ է մեր երկրի շուկան կասկածելի ծագման դեղերից զերծ պահելու համար:

Անահիտ Սարգսյան

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում