• Latest news

Հոգեբույժ. Արտագաղթը հասարակության սթրեսի դրսեւորումն է

8 փետրվարի, 2016  22:56

Հայաստանն անցումնային շրջանում է, իսկ նման շրջանը հղի է սթրեսային իրավիճակներով: Հասարակությունը, ինչպես եւ մարդը, սթրեսին արձագանքելու իր մեխանիզմներն ունի, բայց հայերի մոտ դրա հետ մեկտեղ ազգային առանձնահատկություններ կան: 

Ինչպես NEWS.am Medicine-ի թղթակցի հետ զրույցում պարզաբանել է հոգեբույժ Սամվել Սուքիասյանը, սթրեսը խնդիրների լուծման մեխանիզմ է` եւ անհատական մակարդակում, եւ հասարակական:  Կախված այն բանից, թե ինչպես է հաջողվում լուծել խնդիրները, կարելի է հայտնվել պաթոլոգիական սթրեսի մեջ, որը դիսթրես է կոչվում, կամ էլ խնդիրը լուծել  եւ դուրս գալ նորմալ, առողջ էուսթրես: Սամվել Սուքիասյանի խոսքով, սթրեսները շատ տարբեր ելքերի են հանգեցնում: 

«Այն, որ մեր երկրում մարդ չի մնում, եւս սթրեսին արձագանք է` փախուստ խնդրից:  Արտագաղթը հասարակության սթրեսի դրսեւորում է:  Քրեական բաղադրիչի աճը, ապահասարակական եւ հակահասարակական երեւույթները սթրեսի դրսեւորում են, դա ցածր մակարդակում ադապտացիայի մեխանիզմ է: Այսինքն հասարակության ամեն անդամը, ամեն շերտը յուրովի է հարմարվում: Մեկը թմրամոլ է դառնում, մյուսը` գող, երրորդը` հարբեցող:  Ինչ-որ մեկն այնքան կտառապի, որ սրտի կաթված կստանա:   Այսինքն սթրեսը կարող է հանգեցնել ֆիզիկական, սոմատիկ դրսեւորումների, հիվանդացման աճի:  Դիաբետը, սիրտ-անոթային հիվանդությունները, ուռուցքային հիվանդություններն աճում են: Գերեզմանատանն այժմ ավելի շատ երիտասարդներ են, քան ծերեր», - նշել է նա:

Աճում է նաեւ հոգեկան խանգարումների մակարդակը, բայց այստեղ մի մեծ  «բայց» կա: Երբ խոսքը ժառանգականորեն կանխորոշված հոգեկան հիվանդությունների մասին է, նրանց թիվն անփոփոխ է մնում, դրանցով տառապում է բնակչության մոտ  1 տոկոսը: Նման հիվանդությունների դեպքում սթրեսը պատճառ չէ, բայց կարող է դրսեւորման առիթ դառնալ: 

«Բայց դրա փոխարեն աճում է սահմանային խանգարումների` նեւրոզների, դեպրեսիաների, ֆոբիաների, տագնապային վիճակների, օբսեսիաների, նեւրասթենիայի, անքնության, վեգետատիվ խանգարումների թիվը: Սա սահմանային հոգեբուժություն է», - նշել է նա: Սամվել Սուքիասյանը պատմել է, որ մի քանի տարի առաջ ուսանողների շրջանում հետազոտություն է իրականացրել տագնապի հատուկ հիվանդանոցային սանդղակով, ուսանողների 80 տոկոսի մոտ  տագնապի եւ դեպրեսիայի պաթոլոգիական մակարդակ է արձանագրվել:  Նա նշել է, որ, օրինակ, տագնապի նման մակարդակ է դիտարկվել նաեւ Նյու Յորքի բնակիչների մոտ, բայց այստեղի եւ այնտեղի պատճառները լրիվ տարբեր են:  

«Սկզբունքորեն, մարդն առանց սթրեսի չի կարող ապրել: Միայն դիակի մոտ սթրես չի լինում: Բայց հարցն այն է, թե դա էուսթրես է, թե դիսթրես: Ինձ համար, որպես բժշկի, կարեւոր են ֆիզիկական հետեւանքները, եւ վերջին տարիներին ակնհայտորեն դրանց աճ է նկատվում», - նշել է նա:

Խոսելով այն մասին, թե հայերն ինչու չեն ընդվզում, այլ որպես ադապտատիվ մեխանիզմ գերադասում են կամ արտագաղթը, կամ ավելի ցածր մակարդակում հարմարվելը, հոգեբույժը նշել է, որ գաղտնիքը  պատմության եւ մտակերտվածքի մեջ է: Նրա խոսքով, հայ ժողովուրդը մի քանի առանցքային ասացվածք ունի, որոնք հստակորեն բնորոշում են նրա հավաքական մտածելակերպը`   «Եղունգ ունես, գլուխդ քորի», «Յոլա գնալ», «Փափախ փախցնել»:

«Հայ ժողովուրդը պետության միջոցով չի գոյատեւել, գոյատեւել է միայնակ, ընտանիքով, այդ եղանակով գոյատեւելով որպես ժողովուրդ եւ ազգ: Այլ ազգություններ պետություն են ստեղծել պատերազմելու եւ իրենց պահպանելու համար: Այս ազգությունը աշխարհում միակն է, որը գոյատեւել է նրանով, որ նրա ամեն ներկայացուցիչ ինքնուրույն է գոյատեւել: Այդպես մենք գոյատեւել ենք կայսրությունների իշխանության տակ, սակայն մենք նույն մեխանիզմներով ենք փորձում գոյատեւել այսօր` սեփական պետության գոյության պայմաններում, բայց այնպիսի պայմաններում, երբ պետությունն էլ նույն սկզբունքով է ապրում», - նշել է նա` հավելելով, որ բնականաբար, «երբ ի վիճակի եմ գլուխս քորել,  չեմ ընդվզի, չեմ ասի`  «մյուսի եղունգն ավելի մեծ է»»:

Հոգեբույժի խոսքով, խնդիրների ի հայտ գալու դեպքում մարդը հարմարվում է ավելի բարձր կամ ավելի ցածր մակարդակում:  «Պետությունը եւ հասարակությունը  կորցնում են իրենց մի մասը, իսկ ավելի փոքր մասով հարմարվում են առկա ռեսուրսների սահմաններում:  Եթե այստեղ շատ մարդ լիներ, անկասկած կպայթեր, բայց քանի որ ամեն մեկը հարմարվում է այնպես, ինչպես ստացվում է, մի մասը, որպես հարմարվելու մեխանիզմ, արտագաղթն է ընտրում:   Այստեղ մնացել են այն մարդիկ, որոնք արդեն կորցնելու բան չունեն եւ գնալու տեղ չունեն, եւ նրանք, ովքեր դեռ ինչ-որ բան կարողանում են անել», - հավելել է նա:

Մասնագետի խոսքով, այժմ երկրում դժգոհ են եւ հարուստները, եւ աղքատները, դա աբսուրդ է: Բայց մենք ապրում ենք, ինչպես կարող ենք («յոլա ենք գնում»): «Չգիտեմ, թե դա որքան խորն է եւ դեռ ինչքան կարող ենք իջնել, բայց մի օր, երբ արդեն չլինի ոչ մեկը, որը հաց, լուցկի եւ շաքար գնի, աղետ կլինի», - ասել է նա` հավելելով, որ այսօր երկրում մեզանից ոչ մեկը չի աշխատում իր գաղափարների եւ մասնագիտական հնարավորությունների իրականացման համար, մենք բոլորս աշխատում ենք մի կտոր հացի համար, գոյատեւում ենք: Իսկ նրանց մոտ, ովքեր շաքարի եւ հացի առեւտրով են զբաղվում, գործում է «փափախ փախցնելու» սկզբունքը` վերցնել, որքան հնարավոր է:  «Առայժմ հանդուրժում են դա, բայց ի՞նչ կլինի, երբ պարզվի, որ ձեզ հաց վաճառելով ես չեմ կարող այնքան փող վաստակել, որ կերակրեմ ընտանիքս, ես չգիտեմ», - նշել է Սամվել Սուքիասյանը:

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում


 
  • Տեսանյութեր
 
 
  • Իրադարձությունների օրացույց
 
 
  • Արխիվ
 
  • Ամենաընթերցվածը

ամիս

շաբաթ

օր

 
  • Հետեվեք մեզ Ֆեյսբուքում
 
  • Հարցում
Տեղյա՞կ եք արդյոք, որ 2027թ.–ից ՀՀ բոլոր քաղաքացիների համար պարտադիր է դառնալու բժշկական ապահովագրությունը
Տեղյակ եմ եւ կողմ եմ
Տեղյակ եմ եւ դեմ եմ
Տեղյակ եմ, դեռեւս չեմ կողմնորոշվում
Տեղյակ չեմ, բայց սկզբունքորեն կողմ եմ
Տեղյակ չեմ, բայց սկզբունքորեն դեմ եմ
Ինձ համար միեւնույն է