MP․ Հալյուցինացիաներն ու զառանցանքը կապված են ուղեղային ցանցում նշանակալիության գնահատականի խափանման հետ
14:16 17 ապրիլի, 2024Սթենֆորդի համալսարանի ամերիկացի գիտնականները հայտնաբերել են ուղեղի գոտիներ, որոնք կապված են այնպիսի հոգեկան խանգարումների հետ, ինչպիսին փսիխոզն է: Հետազոտությունը հրապարակվել է Molecular Psychiatry (MP) գիտական ամսագրում:
Պսիխոզի դեպքում մարդը կարող է հալյուցինացիաներ ունենալ և զառանցել: Իրականության ընկալումը խեղաթյուրվում է, կպչուն գաղափարներ ու վախեր են առաջանում։ Փսիխոզը ուղեկցում է այնպիսի լուրջ հիվանդությունների, ինչպիսին է շիզոֆրենիան, սակայն դրա ախտանիշները մարդկանց մոտ կարող են առաջանալ նաև առանց որևէ կոնկրետ ախտորոշման:
Այս անոմալիաները բացահայտելու համար գիտնականներն ուսումնասիրել են 6-39 տարեկան մարդկանց, որոնք հազվագյուտ գենետիկ խանգարում ունեին՝ կապված փսիխոզի հետ, որը կոչվում է 22q11.2 դելեցիայի համախտանիշ:
Հիվանդների մոտ բացակայում է 22-րդ քրոմոսոմի պատճեններից մեկը: Բացի սրտի արատների, ուշադրության պակասի համախտանիշի, հիպերակտիվության (ADHD) և աուտիզմի վտանգից, դելեցիայի համախտանիշ ունեցողների շուրջ 30%-ի մոտ հավանականություն կա փսիխոզի, շիզոֆրենիայի կամ այս երկուսի զարգացման համար: Թիմը ուղեղի տվյալներ է հավաքել՝ օգտագործելով ֆունկցիոնալ մագնիսակա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիան (fMRI), որը հետևում է արյան հոսքի փոփոխություններին, որոնք համապատասխանում են գլխուղեղի բջիջների ակտիվությանը: Հետազոտությանը մասնակցել է գրեթե 900 մարդ, այդ թվում՝ 101 մարդ՝ 22q11.2 դելեցիայի համախտանիշով, ոմանք՝ փսիխոզով, ոմանք՝ առանց դրա, և 120 մարդ՝ «անհայտ ծագման փսիխոզով»:
Գիտնականները ստեղծել են մեքենայական ուսուցման ալգորիթմ՝ fMRI տվյալների օրինաչափությունները բացահայտելու համար: Արհեստական բանականությունը փսիխոզ ունեցող մարդկանց ուղեղում բնորոշ ազդանշաններ է հայտնաբերել։ Դրանք կենտրոնացած են եղել երկու ուղեղային շրջաններում՝ ճակատային կղզյակային բաժնում, որը զտում է անկարևոր տեղեկատվությունը, և վենտրալ շերտավոր մարմնում, որը կանխատեսում է, թե որ տեղեկատվությունն է մեզ համար առավել օգտակար կամ կարևոր:
Երկու ոլորտներն էլ պատասխանատու են ուղեղի նշանակալիության գնահատականի համակարգի աշխատանքի համար, որը դինամիկ կերպով տեղափոխում է մեր ուշադրությունը ներքին մտքերի և արտաքին գրգռիչների միջև՝ ուղղելով ուշադրությունը նրան, ինչը կարևոր և իրական է ներկա պահին:
Գիտնականները հույս ունեն մշակել ուղեղի առանցքային հատվածները խթանելու մեթոդներ, որպեսզի կանխեն կամ հետաձգեն փսիխոզի առաջացումը այդ խանգարման մեծ հավանականություն ունեցող մարդկանց մոտ։