23:49 27 նոյեմբերի, 2017
Ուռուցքային հիվանդությունների մոտ 42 տոկոսը եւ քաղցկեղի հետեւանքով մահվան դեպքերի 45 տոկոսը կապված են ռիսկի գործոնների հետ, որոնք հնարավոր էր կանխել եւ, հետեւաբար, խուսափել ուռուցքի առաջացումից: Այդպիսի տվյալներ են հրապարակել Ամերիկյան ուռուցքաբանության ընկերության փորձագետները The Cancer Journal for Clinicians-ում:
Մասնագետները հաշվարկել են 30 եւ ավելի տարիք ունեցող մեծահասակների կենսակերպի որոշակի գործոնների ազդեցության քանակն ու աստիճանը, որոնք նպաստել են ուռուցքների 26 տարբեր տեսակների զարգացմանը:
Մասնագետները ռիսկի գործոններ են համարել.
- ծխելը
- պասիվ ծխելը
- մարմնի հավելյալ քաշը
- ալկոհոլի օգտագործումը
- կարմիր մսի օգտագործումը
- միրգ ու բանջարեղեն, կալցիում եւ բջջանյութ քիչ պարունակող սննդակարգը
- ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունը
- արեւի կամ արհեստական սոլյարիի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները
- քաղցկեղի հետ կապված 6 իմֆեկցիաները՝ Helicobacter pylori, հեպատիտ В –ն (HBV), հեպատիտ C –ն (HPC), մարդու հերպեսի 8-րդ տեսակի վիրուսը (HHV8), ՄԻԱՎ եւ ՄՊՎ վարակները։
Մասնագետները վերլուծել են ԱՄՆ Հիվանդությունների վերահսկաման ու կանխարգելման կենտրոնից եւ Քաղցկեղի ազգային ինստիտուտից ստացված տվյալները եւ հանգել այն եզրակացության, որ 2017-ի արդյունքների համաձայն՝ երկրում կհայտնաբերվեն ուռուցքային հիվանդությունների ավելի քան 1,6 միլիոն եւ քաղցկեղից մահվան 600 000 նոր դեպքեր:
Հետազոտության հեղինակները վերլուծել են ռիսկի յուրաքանչյուր գործոնի ազդեցությունը քաղցկեղի դեպքերի ընդհանուր թվի եւ մահացության ցուցանիշների վրա: Ծխելը գլխավորել է այդ ցուցակը:
- Ծխելով է պայմանավորվում քաղցկեղով հիվանդանալու դեպքերի 19 տոկոսը եւ քաղցկեղից մահացության մոտ 29 տոկոսը:
- Հավելյալ քաշն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 7,8 տոկոսը եւ դրանից մահացության 6,5 տոկոսը:
- Ալկոհոլի օգտագործումն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 5,6 տոկոսը եւ դրանից մահացության 4 տոկոսը:
- Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 5 տոկոսը եւ դրանից մահացության 1,5 տոկոսը:
- Ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 2,9 տոկոսը եւ դրանից մահացության 2,2 տոկոսը:
Բացի այդ, գիտնականները դիտարկել են քաղցկեղի 26 տեսակները, որպեսզի պարզեն, թե դրանցից որոնք են ավելի շատ կապված կենսակերպի գործոնների հետ: Նրանք հայտնաբերել են, որ քաղցկեղի 26 տեսակներից 15-ի դեպքում հիվանդացության այն դեպքերը, որոնք կարելի էր ռիսկի գործոնների նվազեցմամբ կանխարգելել՝ կազմում են ավելի քան 50 տոկոս:
Այսպես, ռիսկի գործոններով պայմանավորված ուռուցքային հիվանդությունների քանակը արգանդի պարանոցի քաղցկեղի եւ Կապոշի սարկոմայի դեպքում տատանվել է մինչեւ 100 տոկոս, իսկ ձվարանների քաղցկեղի դեպքում՝ մինչեւ 4,3 տոկոս: Մելանոմայի, թոքերի, կոկորդի եւ բերանի խոռոչի քաղցկեղի դեպքերի ավելի քան 75 տոկոսը նույնպես կարելի էր կանխարգելել ռիսկի գործոնների նվազեցմամբ:
Հետազոտության մեջ հանգամանալից նկարագրվում է, թե քաղցկեղի որ տեսակի դեպքում ռիսկի գործոնն ինչ աստիճանով է ազդել
Ծխելը.
- Թոքերի քաղցկեղի դեպքերի 81,7 տոկոսը
- Կոկորդի քաղցկեղի դեպքերի 73,8 տոկոսը
- Կերակրափողի քաղցկեղի դեպքերի 50 տոկոսը
- Միզապարկի քաղցկեղի դեպքերի 46,9 տոկոսը
Ավելորդ քաշը.
- Արգանդի քաղցկեղի դեպքերի 60,3 տոկոսը
- Լյարդի քաղցկեղի դեպքերի 33,9 տոկոսը
- Կանանց կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի 11,3 տոկոսը
- Կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 5,2 տոկոսը
Ալկոհոլի օգտագործումը
- Տղամարդկանց մոտ բերանի խոռոչի եւ կոկորդի քաղցկեղի դեպքերի 46,3 տոկոսը եւ կանանց մոտ 27,4 տոկոսը
- Տղամարդկանց մոտ լյարդի քաղցկեղի դեպքերի 24,8 տոկոսը եւ կանանց մոտ 11,9 տոկոսը
- Տղամարդկանց մոտ կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 17,1տոկոսը եւ կանանց մոտ 8,1 տոկոսը
- Կանանց կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի 6,4 տոկոսը
Առանց միրգ-բանջարեղենի սննդակարգը.
- Բերանի քաղցկեղի դեպքերի 17,6 տոկոսը
- Կոկորդի քաղցկեղի դեպքերի 17,4 տոկոսը
- Թոքերի քաղցկեղի դեպքերի 8,9 տոկոսը
- Ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունը.
- Արգանդի քաղցկեղի դեպքերի 26,7 տոկոսը
- Կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 16,3 տոկոսը
- Կանանց կրծքագեղձի քաղցկեղի 3,9 տոկոսը
ՄՊՎ վարակը.
- Արգանդի պարանոցի բոլոր քաղցկեղային հիվանդությունները
- Սրբանային քաղցկեղի դեպքերի 88,2 տոկոսը
- Հեշտոցային քաղցկեղի դեպքերի 64,6 տոկոսը
- Առնանդամի քաղցկեղի դեպքերի 56,9 տոկոսը
- Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը.
- Տղամարդկանց մաշկի մելանոմայի դեպքերի 96,0 տոկոսը
- Կանանց մելանոմայի դեպքերի 93,7 տոկոսը
- Կալցիումի քիչ պարունակությունը.
- Կոլոռեկտալ քաղցկեղների դեպքերի 4,9 տոկոսը
- Բջջանյութի քիչ պարունակությունը.
- Կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 10,3 տոկոսը: