Մենք ամեն տարի 1400 աղջիկ ենք կորցնում, ո՞ւմ հետ են ամուսնանալու մեր որդիները. The Guardian-ը՝ Հայաստանում սելեկտիվ աբորտների մասին
19:54 23 փետրվարի, 2018Որոշ կանանց մենք երբեք չենք տեսնի, որովհետեւ նրանք երբեք չեն ծնվի. նրանց պարզապես թույլ չեն տա ծնվել, նշում է The Guardian-ի սյունակագիր Սյուզաննա Մուրը: Հայաստան այցելելով՝ նա ծանոթացել է սելեկտիվ աբորտների խնդրին, որն այստեղ նույնքան սուր է դրված, որքան Չինաստանում եւ Հնդկաստանում:
Գավառում, որը այսօրվա դրությամբ Չինաստանից հետո աշխարհում երկրորդ տեղն է գրավում սելեկտիվ աբորտների թվով (այստեղ 100 աղջկա դիմաց 120 տղա է ծնվում), Սյուզաննա Մուրը ծանոթացել է 30-ամյա կնոջ հետ, որն արդեն մոտ 10 աբորտ է կատարել՝ հույս ունենալով, վերջապես, տղա ունենալ: Այս կինը 2 դուստր ունի, որոնք բանն էլ հենց այն է, որ ասում են. «Գնանք եկեղեցի, մոմ վառենք, որ փոքրիկ եղբայրիկ ունենանք»: Ամբողջ ընտանիքը որդու մասին է երազում, այդ պատճառով ամեն անգամ տեղեկանալով, որ արգանդում պտուղն իգական սեռ ունի, կինը աբորտ է կատարել: Աբորտների պաշտոնական պատճառ են անվանել «անոթային խնդիրը», որը նա իբր ունեցել է:
2016 թվականին Հայաստանում օրենսդրորեն արգելել են սելեկտիվ աբորտները, եւ հիմա սյունակագրի զրուցակիցը չգիտի, թե ինչ պետք է անի, եթե նորից աղջիկ պտղով հղիանա: Բայց, նախկինի պես, շատ է ուզում տղա ունենալ, քանի որ համոզված է, որ դուստրերը մի քանի տարուց կամուսնանան, իսկ ինքը ամբողջությամբ մենակ կմնա: Նրա ամուսինը, ինչպես այս շրջանում շատ տղամարդիկ, աշխատում է Ռուսաստանում:
Հոդվածի հեղինակի խոսքով՝ Հայաստանում սելեկտիվ աբորտների գլխավոր պատճառներից մեկը այն համոզմունքն է, որ հատկապես տղաներն են ցեղի շարունակողը, իսկ աղջիկներն ամուսնանալով՝ գնում են ամուսնու ընտանիք: Շատերի կարծիքով՝ ծերության շրջանում ծնողներին որդին կաջակցի, այս պատճառով «տղան ներդրում է, իսկ աղջիկը՝ վնաս»:
«Ես սա նորից ու նորից եմ լսում: Եվ սրան դժվար է հավատալ, քանի որ այսօր Երեւանում ամենուր կարելի է ժամանակակից կանանց հանդիպել՝ բժիշկների, լրագրողների, քաղաքական գործիչների: Բայց հենց մյուս կանայք՝ սկեսուրներն են հաճախ ամենամեծ ճնշումը գործադրում կանանց վրա եւ նրանց պարտադրում տղա ծնել»,- գրում է Սյուզաննա Մուրը:
Նա զրուցել է նաեւ բժիշկ Հրաչյա Խալաֆյանի հետ, որը Սեւանի բժշկական կենտրոնի ղեկավարն է: Նա պատմել է, որ հիվանդանոցի անձնակազմին սովորեցնում է պտղի սեռի պատճառով աբորտներ չանել:
«Ամեն տարի մենք 1400 աղջիկ ենք կորցնում: Իսկ ո՞ւմ հետ են ամուսնանալու մեր տղաները: Մեր ազգին ի՞նչ ապագա է սպասում: Մենք ընդամենը 3 միլիոն ենք: Մենք նման կորուստներ ունենալու իրավունք չունենք: Եթե այսպես շարունակվի, մենք մայրեր չենք ունենա, որոնք կկարողանան աղջիկներ ծնել»,- ասել է Խալաֆյանը:
Ժամանակակից շատ կանայք ունենում են միայն մեկ երեխա, անցյալում, սակայն, ընդունված էր 7-8 երեխա ունենալ: Եթե այդ բոլոր երեխաները աղջիկ լինեին, վերջինին կարող էին անվանել վիրավորական «Բավական» անունով: «Կարծես թե, ոչ մեկը ժամանակ չէր գտել նրա համար նորմալ անուն գտնելու»,- գրում է հեղինակը:
Սյուզաննա Մուրի տեղեկություններով՝ սելեկտիվ աբորտների թվով Հայաստանը Չնաստանից եւ Ադրբեջանից հետո երրորդ տեղում է: Եվ որքան զույգերը քիչ են երեխա ունենում, այնքան խնդիրն ավելի սուր է դառնում. եթե ընտանիքում միայն մեկ երեխա պետք է ունենան, ապա ծնողները ցանկանում են, որ նա հենց տղա լինի:
Հետաքրքիր է, որ դպրոցներից շատերում պատմում են, որ դպրոցական երեկույթներին տղաները ստիպված են պարել այլ տղաների հետ, քանի որ դասարաններում աղջիկների թիվը քիչ է: Գավառի դպրոցի տնօրեն Արաքսյա Վարդանյանը նույնպես սա հաստատեց. դասարանների մեծ մասում տղաներն ավելի շատ են, քան աղջիկները: Նրա խոսքով՝ այս հարցում դերակատարում ունի նաեւ Ադրբեջանի հետ պատերազմի սպառնալիքը:
«Մեր զինվորներին ամեն օր սպանում են: Բազմանալու համար մեզ աղջիկներ են պետք: Մեր սահմանները պաշտպանելու համար մեզ տղաներ են պետք»,- նշում է տնօրենը՝ հավելելով, որ ժողովրդի մեջ յուրաքանչյուր տղայի ընկալում են որպես պոտենցիալ զինվորի:
Սյուզաննա Մուրը Հայաստանում հանդիպել է մարդկանց հետ, որոնք փորձում են պայքարել սելեկտիվ աբորտների դեմ եւ տեղեկություններ տարածել հասարակության մեջ ու ընտանիքում աղջիկների կարեւոր դերի մասին: Այսպես՝ Տիկնիկային գործիչների միջազգային միության հայկական կենտրոնը շրջանների դպրոցներում ցուցադրում է «Նեի ճանապարհորդությունը» ներկայացումը, որտեղ աղջիկները հաղթում են հրեշներին եւ փրկում իրենց ու մյուսներին: Իսկ հոգեբան Ինգա Հարությունյանը Վաղարշապատի ճեմարանի ապագա հոգեւորականներին պատմում է այն մասին, թե Աստվածաշնչից որքան մեջբերումներ են ընդգծում կնոջ դերը, եւ որքան կարեւոր է, որ երիտասարդները, հոգեւորական դառնալով, այս միտքն իրենց հոտին հասցնեն:
2010 թվականի տվյալներով՝ Հայաստանում 100 աղջկա դիմաց ծնվել է մոտ 115-120 տղա: 2011 թվականից միջազգային կազմակերպությունների աջակցությամբ սելեկտիվ աբորտների դեմ պայքար է սկսվել, եւ արդյունքները շատ արագ ակնհայտ են դաձել՝ արդեն 2014 թվականին Հայաստանում 100 աղջկա դիմաց ծնվել է 114 տղա, իսկ 2017-ին՝ 110 (նորման 100 աղջկա դիմաց մոտ 104-106 տղայի ծնունդն է): Սակայն եթե իրավիճակը չփոխվի, 2060 թվականին Հայաստանում կանայք 93 հազարով ավելի քիչ կլինեն, քան տղամարդիկ:
Մարգարիտան, որն զբաղվում է հաշմանդամություն ունեցող երեխաներով, Սյուզաննա Մուրին պատմել է իր աշխատանքի եւ այն հավատի մասին, որ յուրաքանչյուրն ապրելու իրավունք ունի: Մարգարիտան կանանց ասում է. «Երբ ցանկանում եք, որ ձեր ամուսինը ձեզ համար թանկարժեք պայուսակ գնի, չէ՞ որ նրան համոզում եք դա անել: Դուք չէ՞ որ կարող եք նույնը անել նաեւ երեխայի հետ կապված: Խոսեք նրա հետ, ասեք, որ աղջիկ եք ցանկանում: Համոզեք նրան: Նրան ասեք, որ ցանկանում եք, որպեսզի այդ աղջիկն ապրի»: