Ամբողջ աշխարհում մահվան 10 հիմնական պատճառները

Աղքատ երկրներում մահվան ավելի տարածված պատճառներն են շարունակում մնալ վարակիչ հիվանդությունները. լուծը, շնչառական ուղիների վարակները եւ այլ հիվանդություններ շարունակում են խլել ինչպես մեծահասակների, այնպես էլ երեխաների կյանքեր: Զարգացած երկրներում վարակների դեմ շատ ավելի արդյունավետ են պայքարում, իսկ մահվան թվով առաջին տեղում են ոչ վարակիչ հիվանդությունները՝ շաքարային դիաբետը, քաղցկեղը եւ սրտային հիվանդությունները:

ԱՀԿ տեղեկություններով՝ աշխարհում մահվան 10 հիմնական պատճառների ցուցակը հետեւյալ տեսքն ունի.

Սրտի իշեմիկ հիվանդություն

Սրտի իշեմիկ հիվանդությունը այսօրվա դրությամբ «ամենաարդյունավետ» մարդասպանն է. ամբողջ աշխարհում մարդկանց մեծ մասը մահանում է հենց այս հիվանդության հետեւանքով: Մասնագետները հիշեցնում են, որ սրտի հիվանդության զարգացման հիմնական պատճառներից մեկը ծխելն է. այն նպաստում է անոթների նեղացմանը եւ աթերոսկլերոզի զարգացմանը՝ խախտումներ, որոնց պատճառով սրտամկանը սկսում է ունենալ թթվածնի անբավարարություն: Թթվածնի դեֆիցիտի հետեւանքը դառնում են սրտային անբավարարության զարգացումը, առիթմիան, սրտի կաթվածը եւ սրտի հանկարծամահությունը:

Կաթված

Կաթվածը ուղեղում արյունատար անոթի նեղացման, փակման եւ պայթման հետեւանք է: Ուղեղի տարածքը, որը սնուցել է վնասված անոթը, այլեւս չի մատակարարվում արյունով եւ մահանում է: Եթե այդ տարածքը պատասխանատու է կենսական կարեւոր ֆունկցիաների համար, վրա է հասնում մահը: Կաթվածը ամբողջ աշխարհում մահվան ամենատարածված պատճառներից մեկն է: Կաթվածի զարգացմանը նպաստում են ոչ առողջ կենսակերպը եւ ծխելը:

ԹՔՕՀ

Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությունը տարեկան խլում է մոտավորապես 3 միլիոն մարդու կյանք: Քրոնիկական բրոնխիտը, որը տիպական է ԹՔՕՀ-ի համար, եւ թոքերի էմֆիզեման սովորաբար ծխելու, ավելի հազվադեպ՝ շնչառական օրգանների համար այլ թունավոր նյութերի ազդեցության հետեւանք են:

Շնչառական օրգանների հիվանդություններ

Գրիպի նման հիվանդությունները, սուր շնչառական վիրուսային վարակները կամ թոքաբորբերը հատկապես վտանգավոր են զարգացող երկրներում՝ անհրաժեշտ դեղամիջոցների հասանելիության բացակայության պատճառով: Զարգացող երկրներում այս շնչառական հիվանդություններից, որպես կանոն, մահանում են տարեցները եւ իմունիտետի դեֆիցիտ ունեցող մարդիկ: Ռիսկային խմբում են նաեւ մինչեւ 5 տարեկան երեխաները եւ հղի կանայք. նրանց մոտ գրիպի եւ շնչառական այլ հիվանդությունների բարդությունների զարգացման վտանգը ավելի մեծ է, քան ուրիշների:

Շնչառական օրգանների քաղցկեղ

Թոքերի եւ շնչափողի քաղցկեղը ամբողջ աշխարհում դառնում է տարեկան շուրջ 2 միլիոն մարդու մահվան պատճառ: Քաղցկեղի երկու ձեւերը չափազանց ագրեսիվ են, ուշ են հայտնաբերվում եւ արագ հանգեցնում են մահվան: Քաղցկեղի այս երկու ձեւերն էլ շատ տարածված են, բացի այդ, 5 տարվա կյանքը այդ դեպքերում շատ հազվադեպ է՝ հիվանդների ընդամենը 10 տոկոսն է ողջ մնում ախտորոշումից 5 տարի անց: Այս ձեւերի պատճառը սովորաբար ծխելն է. պատահական չէ, որ հիվանդների 90 տոկոսը ծխող է:

Ալցհեյմերի հիվանդություն եւ դեմենցիա

Կյանքի տեւողության եւ մոլորակի վրա տարեց մարդկանց թվաքանակի աճի հետ կապված՝ աճում է նաեւ դեմենցիայով հիվանդացությունը, մասնավորապես՝ Ալցհեյմերի հիվանդությունը: Աճում է նաեւ դրանցից մահացությունը. 2000 թվականից սկսած՝ դեմենցիայի հետեւանքներից աշխարհում ամեն տարի մահացողների թիվը կրկնապատկվել է եւ, ըստ կանխատեսումների, շարունակում է ավելանալ: Այս հիվանդությունների արդյունավետ միջոց առայժմ գոյություն չունի: Կանխարգելման համար նրանց խորհուրդ է տրվում վարել ակտիվ կենսակերպ, մշտապես մարզել ոչ միայն մարմինը, այլեւ ուղեղը:

Շաքարային դիաբետ

Շաքարային դիաբետը հանգեցնում է շատ բարդությունների, այդ թվում՝ վնասվում են երիկամները եւ անոթները, ինչի հետեւանքով մարդը կարող է ունենալ սրտային նոպա կամ կաթված:

Ճանապարհատրանսպորտային պատահարներ

ԱՀԿ-ի տեղեկություններով՝ համաշխարհային մասշտաբներով մահացու ելքով ճանապարհատրանսպորտային պատահարների մակարդակը կայունորեն պակասում է: Բայց դրանց փաստացի թիվը դեռեւս մեծ է: Մասնագետների խոսքով՝ հատկապես խոցելի են երեխաները, որոնց մահվան ռիսկը ճանապարհատրանսպորտային պատահարներից շատ բարձր է, եթե նրանք չեն նստում հատուկ մանկական բազկաթոռներին:

Դիարեա

Խոլերան, դիզենտերիան եւ որովայնային տիֆը ամեն տարի սպանում են 1,9 միլիոն մարդու: Նրանց մեծ մասը աղքատ երկրներում ապրող երեխաներն են:

Տուբերկուլյոզ

2000 թվականից տուբերկուլյոզից մահվան թիվը պակասել է, բայց միեւնույն է՝ այս վարակիչ հիվանդությունը, ինչպես նախկինում, ԱՀԿ ներկայացրած՝ մահվան պատճառների ցուցակի առաջին տասնյակում է: Ամեն տարի տուբերկուլյոզին բաժին է ընկնում 1,3 միլիոն մահվան դեպք:

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում