Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության եւ նրա գործընկեր միջազգային կազմակերպությունների կողմից հուլիսի 28-ն ամբողջ աշխարհում նշվում է որպես Հեպատիտի դեմ պայքարի համաշխարհային օր:
2016թ. օրվան նվիրված միջոցառումները, որոնք միտված են ազգաբնակչության շրջանում տեղեկատվության հասնելիության ապահովմանը, միջազգային, տարածաշրջանային եւ ազգային մակարդակներում վերհանված խնդիրների բարձրաձայնմանը, անց են կացվում «Ճանաչեք հեպատիտը, գործեք հիմա» կարգախոսի ներքո:
Վիրուսային հեպատիտներն առողջապահական գերակա խնդիրներից են եւ ունեն արտահայտված համաճարակային ներուժ, լայն տարածում եւ զգալի սոցիալ-տնտեսական բեռ են երկրների համար:
Տարեկան աշխարհում 1.4 մլն մարդ մահանում է վիրուսային հեպատիտներից եւ դրա հետեւանքով առաջացած լյարդի ցիռոզից եւ լյարդի առաջնային քաղցկեղից: Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների` շուրջ 300 մլն մարդ վարակված են քրոնիկ հեպատիտ Բ վիրուսով, 170 մլն՝ հեպատիտ Ց վիրուսով, տարեկան հայտնաբերվում է հեպատիտ Ց վարակի 3-4 մլն նոր դեպք: Յուրաքանչյուր տարի շուրջ 350-500 հազար մարդ մահանում է հեպատիտ Ց-ի բարդություններից: Արդեն շուրջ 20 տարի է հեպատիտ Ա-ի եւ Բ-ի դեմ աշխարհում կիրառվում են պատվաստանյութեր, իսկ հեպատիտ Ց-ի դեմ պատվաստանյութի ստեղծման ուղղությամբ աշխատանքները դեռեւս շարունակվում են:
Հայաստանում վիրուսային հեպատիտների համաճարակային իրավիճակի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ հեպատիտներով հիվանդացության ընդհանուր կառուցվածքում մոտ 50%-ը բաժին է ընկնում հեպատիտ Ա-ին: 2008 թվականից ի վեր` հեպատիտ Ա-ի հիվանդացությունը նվազել է 9 անգամ, իսկ Հեպատիտ Բ-ի հիվանդացությունը` 1,8 անգամ: Հեպատիտ Բ-ի կանխարգելման գործում արդյունավետության հստակ ցուցանիշ է մանկական ազգաբնակչության շրջանում հիվանդացության կտրուկ նվազումը` 140 անգամ (ցուցանիշը 9.8-ից նվազել է 0.07-ի):
ՀՀ առողջապահության նախարարությունը 2016 թվականին ռիսկի խմբերի շրջանում բուժաշխատողներ, հիվանդի կոնտակտավորներ, դիալիզով հիվանդներ եւ այլն վիրուսային հեպատիտ Բ-ի դեմ կանխարգելիչ պատվաստումները ներառել է պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծառայությունների շարքում:
Ինչ վերաբերում է հեպատիտ Ց-ին, ապա վերջինս շարունակում է հիմնախնդիր մնալ: Ներկայումս Հայաստանի Հանրապետությունում վիրուսային հեպատիտ Ց-ի դեմ պայքարի եւ կանխարգելման ուղղությամբ աշխատանքները կատարվում են հիմնականում վարակիչ հիվանդությունների դեմ պայքարի եւ ներհիվանդանոցյաին վարակների վերահսկման եւ կանխարգելման ընդհանուր մոտեցումների հիման վրա, սակայն վիրուսային հեպատիտ Ց-ի առաջացման ռիսկերն ունեն իրենց առանձնահատկությունները, որոնք արտահայտվում են յուրօրինակ փոխանցման գործոններով, վարակի զարգացման եւ տարածման յուրահատկությամբ, ինչպես նաեւ բարդություններով: Կարեւորելով խնդիրը՝ ՀՀ առողջապահության նախարարությունը ներդրել է «Հայաստանի Հանրապետությունում վիրուսային հեպատիտների վերահսկման եւ կանխարգելման 2015-2020 թվականների նպատակային ծրագիրը», որի շրջանակներում ՀՀ բոլոր մարզերում եւ Երեւանում ստեղծվել են հեպատիտների կանխարգելման գործընթացները համակարգող միջգերատեսչական հանձնաժողովներ: Մի շարք շարունակական ծրագրեր եւ միջոցոռումներ են իրականացվում` նպատակ ունենալով բարելավել Հայաստանում համաճարաբանական իրավիճակը, լաբորատոր հսկողությունը, տեղեկատվական բազան: Խնդրահարույց է հեպատիտ Ց-ի վաղաժամ ախտորոշման, արդյունավետ բուժման իրականացումը` հատկապես սոցիալապես անապահով եւ հատուկ խմբերի համար: Նախատեսած միջոցառումները հիմնականում միտում ունեն նվազեցնելու վիրուսային հեպատիտների հիվանդացության եւ մահացության ցուցանիշները, բարելավելու հիրանդների կյանքի որակը Հայաստանի Հանրապետությունում:
Այսօր՝ Հեպատիտի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը, առողջապահության նախարարաությունը ԱՀԿ-ին համահունչ եւս մեկ անգամ բարձրաձայնում է վիրուսի փոխանցման ուղիների ու սպառնալիքների մասին: Անհրաժեշտ է հիշել, որ յուրաքանչյուր ոք կարող է լինել ռիսկի գոտում` պայմանավորված հեպատիտի գլոբալ համաճարակի չափերով:
Հեպատիտով հիվանդ մարդկանց մոտավորապես 95%-ը տեղյակ չեն իրենց հիվանդության մասին: Մինչդեռ, հեպատիտի վերաբերյալ իրազեկվածությունը կարող է կանխել հեպատիտով վարակվելու ռիսկը եւ խուսափել կյանքին սպառնացող մի շարք հիվանդություններից:
Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում