Սննդում ածխաջրերի շատ ցածր մակարդակի դեպքում օրգանիզմը նյութ է սինթեզում, որը էյֆորիա է առաջացնում:
Սննդակարգը, որի դեպքում սնունդում ածխաջրերի օրական ծավալը սահմանափակված է 50 գրամով, բայց մեծացված է ճարպերի պարունակության մակարդակը, նաեւ կետոգենային են անվանում: Նման ձեւով սնվելու դեպքում, ինչպես The Conversation ամսագրում հրապարակված հոդվածում նշում է Նոր Հարավային Ուելսի համալսարանի պրոֆեսոր Էնդրյու Բրաունը, նյութափոխանակությունը փոխվում է` էներգիայի հիմնական աղբյուր են դառնում ոչ թե ածխաջրերը, այլ կուտակված ճարպերը:
Էներգիա ստանալու համար ճարպերի պաշարների տարրաբաժանման պրոցեսը կետոզ է կոչվում: Սա մի քանի օր է տեւում, որի ընթացքում օրգանիզմը «կարծում» է, թե սոված է: Այն բանից հետո, երբ գլյուկոզայի պաշարները սպառվում են, ճարպերի տարրաբաժանման արտադրանքը, ճարպաթթուները սկսում են արյան մեջ մտնել: Լյարդում ճարպաթթուները վերափոխվում են կետոնային մարմինների, մասնավորապես` ացետոացետատի, որոնք էլ հանդիսանում են էներգիայի հիմնական աղբյուրները: Ացետոացետատի կորուստը նվազագույնի հասցնելու համար, որը հեշտությամբ ածխաթթու գազի եւ ացետոնի է տարրաբաժանվում, լյարդն այն վերածում է ավելի կայուն նյութի` բետահիդրոկսիբուտիրատի (BHB), որը եւ քաղցող մարդկանց կամ ցածրածխաջրային սննդակարգի հետեւողների մոտ առաջացնում է էյֆորիայի զգացումը:
Քիմիայի տեսակետից բետահիդրոկսիբուտիրատը գամմահիդրոկսիբուտիրատի (GHB) շատ մոտ ազգակիցն է, որը ռեկրեացիոն թմրանյութ է, նաեւ «ֆենտեզի» է կոչվում: Կետոզի պրոցեսում BHB-ն հասնում է գլխուղեղի խորը կառույցներին` այնտեղ միանալով այն նույն ռեցեպտորներին, ինչ եւ GHB-ն: Ըստ որում` BHB-ն այնպիսի բացասական կողմնակի էֆեկտներ չի առաջացնում (գիտակցության կորուստ, ջղաձգումներ եւ նույնիսկ մահ), ինչպիսին GHB-ն:
Բրաունը նրանց, ովքեր կցանկանան թմրանյութային էֆեկտ ստանալու համար կետոգենային սննդակարգ օգտագործել, նախազգուշացնում է, որ սնվելու այս տեսակն իր կողմնակի էֆեկտներն ունի` ոսկորներում կալցիումի մակարդակի նվազում, երիկամներում քարերի առաջացման մեծ հավանականություն եւ զարգացման դանդաղում:
Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում