Քաղցկեղի դեպքերի համարյա կեսը կարելի է կանխել

Ուռուցքային հիվանդությունների մոտ 42 տոկոսը եւ քաղցկեղի հետեւանքով մահվան դեպքերի 45 տոկոսը կապված են ռիսկի գործոնների հետ, որոնք հնարավոր էր կանխել եւ, հետեւաբար, խուսափել ուռուցքի առաջացումից: Այդպիսի տվյալներ են հրապարակել Ամերիկյան ուռուցքաբանության ընկերության փորձագետները  The Cancer Journal for Clinicians-ում:

Մասնագետները հաշվարկել են 30 եւ ավելի տարիք ունեցող մեծահասակների կենսակերպի որոշակի գործոնների ազդեցության քանակն ու աստիճանը, որոնք նպաստել են ուռուցքների 26 տարբեր տեսակների զարգացմանը:

Մասնագետները ռիսկի գործոններ են համարել.

• ծխելը
• պասիվ ծխելը
• մարմնի հավելյալ քաշը
• ալկոհոլի օգտագործումը
• կարմիր մսի օգտագործումը
• միրգ ու բանջարեղեն, կալցիում եւ բջջանյութ քիչ պարունակող սննդակարգը
• ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունը
• արեւի կամ արհեստական սոլյարիի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները
• քաղցկեղի հետ կապված 6 իմֆեկցիաները՝ Helicobacter pylori, հեպատիտ В –ն (HBV), հեպատիտ C –ն (HPC), մարդու հերպեսի 8-րդ տեսակի վիրուսը (HHV8), ՄԻԱՎ եւ ՄՊՎ վարակները։

Մասնագետները վերլուծել են ԱՄՆ Հիվանդությունների վերահսկաման ու կանխարգելման կենտրոնից եւ Քաղցկեղի ազգային ինստիտուտից ստացված տվյալները եւ հանգել այն եզրակացության, որ 2017-ի արդյունքների համաձայն՝ երկրում կհայտնաբերվեն ուռուցքային հիվանդությունների ավելի քան 1,6 միլիոն եւ քաղցկեղից մահվան 600 000 նոր դեպքեր:

Հետազոտության հեղինակները վերլուծել են ռիսկի յուրաքանչյուր գործոնի ազդեցությունը քաղցկեղի դեպքերի ընդհանուր թվի եւ մահացության ցուցանիշների վրա: Ծխելը գլխավորել է այդ ցուցակը:

• Ծխելով է պայմանավորվում քաղցկեղով հիվանդանալու  դեպքերի 19 տոկոսը եւ քաղցկեղից մահացության մոտ 29 տոկոսը:
• Հավելյալ քաշն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 7,8 տոկոսը եւ դրանից մահացության 6,5 տոկոսը:
• Ալկոհոլի օգտագործումն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 5,6 տոկոսը եւ դրանից մահացության 4 տոկոսը:
• Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 5 տոկոսը եւ դրանից մահացության 1,5  տոկոսը:
• Ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունն առաջացրել է քաղցկեղով հիվանդացության դեպքերի 2,9  տոկոսը եւ դրանից մահացության 2,2 տոկոսը:

Բացի այդ, գիտնականները դիտարկել են քաղցկեղի 26 տեսակները, որպեսզի պարզեն, թե դրանցից որոնք են ավելի շատ կապված կենսակերպի գործոնների հետ: Նրանք հայտնաբերել են, որ քաղցկեղի 26 տեսակներից 15-ի դեպքում հիվանդացության այն դեպքերը, որոնք կարելի էր ռիսկի գործոնների նվազեցմամբ  կանխարգելել՝ կազմում են ավելի քան 50 տոկոս:

Այսպես, ռիսկի գործոններով պայմանավորված  ուռուցքային հիվանդությունների քանակը արգանդի պարանոցի քաղցկեղի եւ  Կապոշի սարկոմայի դեպքում տատանվել է մինչեւ 100 տոկոս, իսկ ձվարանների քաղցկեղի դեպքում՝ մինչեւ 4,3 տոկոս: Մելանոմայի, թոքերի, կոկորդի եւ բերանի խոռոչի քաղցկեղի դեպքերի ավելի քան 75 տոկոսը նույնպես կարելի էր կանխարգելել ռիսկի գործոնների նվազեցմամբ:

Հետազոտության մեջ հանգամանալից նկարագրվում է, թե քաղցկեղի որ տեսակի դեպքում ռիսկի գործոնն ինչ աստիճանով է ազդել

Ծխելը.

• Թոքերի քաղցկեղի դեպքերի 81,7 տոկոսը
• Կոկորդի քաղցկեղի դեպքերի 73,8 տոկոսը
• Կերակրափողի քաղցկեղի դեպքերի 50 տոկոսը
• Միզապարկի քաղցկեղի դեպքերի 46,9 տոկոսը

Ավելորդ քաշը.

• Արգանդի քաղցկեղի դեպքերի 60,3 տոկոսը
• Լյարդի քաղցկեղի դեպքերի 33,9 տոկոսը
• Կանանց կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի 11,3 տոկոսը
• Կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 5,2 տոկոսը

Ալկոհոլի օգտագործումը

• Տղամարդկանց մոտ բերանի խոռոչի եւ կոկորդի քաղցկեղի դեպքերի 46,3 տոկոսը եւ կանանց մոտ 27,4 տոկոսը
• Տղամարդկանց մոտ լյարդի քաղցկեղի դեպքերի 24,8 տոկոսը եւ կանանց մոտ 11,9 տոկոսը
• Տղամարդկանց մոտ կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 17,1տոկոսը եւ կանանց մոտ 8,1 տոկոսը
• Կանանց կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի 6,4 տոկոսը

Առանց միրգ-բանջարեղենի սննդակարգը.

• Բերանի քաղցկեղի դեպքերի 17,6 տոկոսը
• Կոկորդի քաղցկեղի դեպքերի 17,4 տոկոսը
• Թոքերի քաղցկեղի դեպքերի 8,9 տոկոսը
• Ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունը.
• Արգանդի քաղցկեղի դեպքերի 26,7 տոկոսը
• Կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 16,3 տոկոսը
• Կանանց կրծքագեղձի քաղցկեղի 3,9 տոկոսը

ՄՊՎ վարակը.

• Արգանդի պարանոցի բոլոր քաղցկեղային հիվանդությունները
• Սրբանային քաղցկեղի դեպքերի 88,2 տոկոսը
• Հեշտոցային քաղցկեղի դեպքերի 64,6 տոկոսը
• Առնանդամի քաղցկեղի դեպքերի 56,9 տոկոսը
• Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը.
• Տղամարդկանց մաշկի մելանոմայի դեպքերի 96,0 տոկոսը
• Կանանց մելանոմայի դեպքերի 93,7 տոկոսը
• Կալցիումի քիչ պարունակությունը.
• Կոլոռեկտալ քաղցկեղների դեպքերի 4,9 տոկոսը
• Բջջանյութի քիչ պարունակությունը.
• Կոլոռեկտալ քաղցկեղի դեպքերի 10,3 տոկոսը:

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում