Մշակվել է նոր մեթոդ, որը կանխատեսում է միասին ընդունվող դեղամիջոցների համատեղելիությունն ու անհամատեղելիությունը

Բերանով ընդունվող ցանկացած դեղամիջոց պետք է անցնի մարսողական տրակտի լորձաթաղանթով: Ստամոքս-աղիքային տրակտը պատող բջիջների վրա հայտնաբերված փոխադրող սպիտակուցներն օգնում են դրան, սակայն շատ դեղամիջոցների դեպքում հայտնի չէ, թե այդ փոխադրողներից որն են նրանք օգտագործում մարսողական տրակտից դուրս գալու համար:

Կոնկրետ դեղամիջոցների կողմից օգտագործվող փոխադրողների բացահայտումը կարող է օգնել բարելավել հիվանդի բուժումը, քանի որ եթե երկու դեղամիջոց օգտագործում են նույն փոխադրողը, դրանք կարող են խանգարել միմյանց և չպետք է միասին նշանակվեն:

Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի, Բրիգամի և կանանց հիվանդանոցի և Դյուկի համալսարանի հետազոտողները մշակել են բազմակողմ ռազմավարություն՝ հայտնաբերելու տարբեր դեղամիջոցների կողմից օգտագործվող փոխադրողներին: Նրանց մոտեցումը՝ օգտագործելով հյուսվածքների մոդելներ և մեքենայական ուսուցման ալգորիթմներ, արդեն ցույց է տվել, որ սովորաբար նշանակվող հակաբիոտիկն ու արյունը նոսրացնողը կարող են խանգարել միմյանց:

Հետազոտության արդյունքները հրապարակվել են Nature Biomedical Engineering ամսագրում:

Նախկին հետազոտությունները ստամոքս-աղիքային տրակտում հայտնաբերել են մի քանի փոխադրիչներ, որոնք օգնում են դեղերին անցնել աղիքային լորձաթաղանթով: Երեք ամենատարածվածները, որոնք ընդգծվել են նոր ուսումնասիրության մեջ, BCRP, MRP2 և PgP են։ 

Այս հետազոտության համար գիտնականները հարմարեցրել են հյուսվածքների մոդելը՝ որոշակի դեղամիջոցի կլանումը չափելու համար: Այս փորձարարական կազմաձևը, որը հիմնված է լաբորատոր պայմաններում աճեցված խոզի աղիքային հյուսվածքի վրա, կարող է օգտագործվել՝ հյուսվածքը սիստեմատիկ կերպով ենթարկելու տարբեր դեղամիջոցների և չափելու, թե որքան լավ են դրանք կլանվում:

Հետազոտողները այս համակարգի միջոցով փորձարկել են 23 հանրաճանաչ դեղամիջոցներ՝ թույլ տալով նրանց բացահայտել այս դեղամիջոցներից յուրաքանչյուրի կողմից օգտագործվող փոխադրողները: Այնուհետև նրանք վերապատրաստել են մեքենայական ուսուցման մոդել այս տվյալների վրա, ինչպես նաև մի քանի դեղերի տվյալների բազաներից: Մոդելը սովորել է կանխատեսումներ անել, թե որ դեղամիջոցները կփոխազդեն այն կամ այն փոխադրողների հետ՝ հիմնվելով դեղերի քիմիական կառուցվածքների նմանության վրա:

Օգտագործելով այս մոդելը՝ հետազոտողները վերլուծել են ներկայումս օգտագործվող 28 դեղամիջոցների, ինչպես նաև 1595 փորձարարական դեղամիջոցների նոր հավաքածու: Արդյունքը եղել է դեղերի հնարավոր փոխազդեցությունների վերաբերյալ մոտ 2 միլիոն կանխատեսում: Օրինակ, կանխատեսվում էր, որ հակաբիոտիկ դոքսիցիկլինը կարող է փոխազդել վարֆարինի հետ, որը սովորաբար նշանակվում է որպես արյան նոսրացնող միջոց: Կանխատեսվել է նաև, որ դոքսիցիկլինը կարող է փոխազդել դիգոքսինի հետ, որն օգտագործվում է սրտի անբավարարության, լևետիրացետամի՝ հակաջղաձգային դեղամիջոցի և իմունոպրեսանտ թակրոլիմուսի հետ:

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում