Գիտնականները մեջքի ցավերը կապել են դեպրեսիային հակվածության հետ

Ռուսաստանից (ՌԳԱ ՍՄ Ցիտոլոգիայի եւ գենետիկայի ինստիտուտ ու Նովոսիբիրսկի պետական համալսարան), Մեծ Բրիտանիայից, ԱՄՆ-ից եւ Նիդերլանդներից գիտնականների խումբն իրականացրել է գոտկատեղում ցավերի եւ տարբեր այլ վիճակների ասոցիացիաների ծավալուն լիագենոմային հետազոտություն:

Ինչպես հայտնում է health.mail.ru-ն, 509 հազար մարդկանց ԴՆԹ հատվածների վերլուծությունը ցույց է տվել, որ նման ցավերի հավանականությունը կախված է մեծ թվով գեներից, որոնց մեծ մասն, այսպես թե այնպես, կապում են նյարդային համակարգի զարգացման եւ դրա աշխատանքի բոլոր ասպեկտների հետ: Գիտական հոդվածը համառոտ հրապարակվել է biorXiv սերվերում:

Ելնելով 2016 թվականին հիվանդություններին բաժին ընկնող գլոբալ ծանրության հետազոտության տվյալներից՝ շատ երկրներում գոտկատեղի ցավերը աշխատունակության սահմանափակման պատճառների ցուցակում առաջատար տեղ են զբաղեցնում: Ակնհայտորեն գոյություն ունի դրանց նկատմամբ գենետիկ նախահակվածություն. տարբեր գիտական հետազոտություններից վերցված տեղեկություններով՝ գոտկատեղի ցավերով տառապող 30-ից մինչեւ 68 տարեկան հիվանդների ծնողները նույնպես բախվել են այս վիճակի հետ: Մեջքի ստորին հատվածում քրոնիկական ցավային զգացողությունների հավանականությունը կանանց շրջանում ավելի բարձր է եւ տարիքին զուգահեռ աճում է, ինչպես նաեւ ավելորդ քաշի հայտնվելու դեպքում: Այդուհանդերձ, գործնականում չեն հայտնաբերվել այս պաթոլոգիայի հետ կապված գեների կոնկրետ տարբերակներ (ալելներ). 158 հազար հիվանդների շրջանում, որոնց մոտ ցավերը դիտվել են ծայրահեղ դեպքում 3 ամիս անընդմեջ, զուգորդումների լիագենոմային որոնումը հայտնաբերել է գոտկատեղում քրոնիկական ցավերի ալելի միայն 3 պոտենցիալ մեծացնող հավանականություն:

Բացի հիվանդներից, որոնց մոտ այս վիճակն արդեն վաղուց է առաջացել, մեծ թվով մարդիկ կան, որոնք միայն վերջերս են սկսել տառապել մեջքի կանոնավոր ցավերից: Գիտնականներն իրենց նոր հետազոտության մեջ են ներառել նաեւ նրանց: Գիտնականներն օգտագործել են UK Biobank բազայի եւ CHARGE-ի (Cohorts for Heart and Aging Research in Genomic Epidemiology) տվյալները: Դրանք տեղեկություններ են պարունակում գեների տարբերակների եւ հասուն ու տարեց տարիքի ամերիկացիների, եվրոպացիների, աֆրիկացիների ու ասիացիների առողջական վիճակի մասին եւ ստեղծվել են հատկապես առողջության հետ կապված այս կամ այն խնդրին ժառանգական նախահակվածության որոնման համար: Ասոցիացիաների որոնումներն անցկացվել են ըստ 509 հազար անհատների գենոմների: Դա կատարել են 2 փուլով. այդ մարդկանց մի մասի ԴՆԹ-ի տվյալները համեմատել են նրանց մոտ գոտկատեղում ցավի առկայության հետ, իսկ առաջին փուլում չհետազոտված մնացյալի գենոմներում ստուգել են գեների կոնկրետ տարբերակների կապերի գոյությունը մեջքի ցավերի հետ:

Պարզվել է, որ նշված պաթոլոգիայի հետ կապված է 183 միանուկլեոտիդ պոլիմորֆիզմ (SNP): Այսպես են անվանում տարբեր անհատների մոտ մեկ նուկլեոտիդի չափի ցանկացած երկարության ԴՆԹ-ների հաջորդականությունների միջեւ տարբերությունները: Այս SNP-երը գտնվում էին 7 գեներում, որոնք կարգավորում են սաղմի մոտ նյարդային համակարգի զարգացումը, դրա աշխատանքը հասուն տարիքում (օրինակ SOX5) եւ միացնող հյուսվածքի ձեւավորումը: Այսպես, CHST3-ում, SNP-ում մուտացիաները, որը կապված է եղել գոտկատեղում ցավերի հավանականության հետ, կարգավորում է միջողային սկավառակների կռճիկի առաջացումը, իսկ SPOCK2 գենում մուտացիաները առաջացնում են բրոնխաթոքային դիսպլազիա, որի դեպքում բրոնխները թերզարգացած են (դրանք էլ են կազմված կռճիկից):

Մի շարք գեներ, որոնցում SNP-ը կապել են մեջքի քրոնիկական ցավերի զարգացման վտանգի հետ, ազդում են նաեւ այլ հատկանիշների վրա՝ ինչպես զուտ ֆիզիոլոգիական, այնպես էլ հոգեբանական (բնավորության գծեր): Հետեւաբար, պարզվել է, որ գոտկատեղի ցավերի հետ կապված են այնպիսի անսպասելի հատկանիշներ, ինչպիսին է դեպրեսիայի հակվածությունը, տագնապի աստիճանը, կրթության մակարդակը եւ նորն ընդունելու կարողությունը, ինչպես նաեւ օստեոարթրոզը, սկոլիոզը, ծխելը եւ աճը:

Մեջքի ցավերի ասոցիացիաների նոր լիագենոմ հետազոտությունը այս թեմայով դեռեւս ամենածավալուն աշխատանքն է: Հեղինակները նշում են, որ հատկապես դժվար է ընտրել մարդկանց այնպիսի խմբեր (կոգորտներ), որոնց մոտ մեջքի ցավերի ինտենսիվությունը համադրելի լինի: Տվյալների ուսումնասիրության ժամանակ օգտագործվել է մի քանի մեթոդ, եւ հետազոտողները հույս ունեն, որ մեծ զանգվածների գենետիկ տվյալների օգտագործման ոլորտում նրանց աշխատանքը օգտակար կլինի նաեւ այլ գիտնականներին, որոնք զբաղվում են ասոցիացիաների լիագենոմ որոնմամբ:

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում