Սինթետիկ նուկլեոտիդների թելոմերները վնասող «տրոյական ձին», որը ԱՄՆ-ից գիտնականները կարողացել են հասցնել անմիջապես քաղցկեղային բջիջներին, կարող է դառնալ չարորակ հիվանդությունների բուժման արդյունավետ միջոց, հայտնում է Cell Reports պարբերականը: Նուկլեոտիդները ներկառուցվում են թելոմերներին, դրանք վնասում եւ այդպիսով բջիջը սպանում:
Թելոմերներ են կոչվում քրոմոսոմների ծայրերը, որոնք բաղկացած են TTAGGG կրկնակներից (մարդու մոտ): Դրանք կանխում են միտոզի ժամանակ գեների կորուստը, քանի որ ԴՆԹ-պոլիմերազան անկարող է ԴՆԹ պատճենը մինչեւ վերջ սինթեզել, սակայն ամեն անգամ վերականգնման ժամանակ տեղի է ունենում թելոմերների կարճացում: Երբ թելոմերները չափից ավելի են կարճանում, բջիջները ծերանում են եւ մահանում: Թելոմերազան վերականգնում է թելոմերները, սակայն դրա ավելցուկային ակտիվությունը նպաստում է քաղցկեղին, որի դեպքում չարորակ բջիջները գործնականում անմահ են դառնում:
Պարզվել է, որ թելոմերազների արգելակումը ուռուցքների դեմ պայքարի ոչ արդյունավետ միջոց է, քանի որժամանակի ընթացքում թելոմերների հյուծման համար անհրաժեշտ քաղցկեղային բջիջը քրոմոսոմների ծայրերը երկարացնելու համար այլընտրանքային մեխանիզմներ է գործարկում: Այս պատճառով ԱՄՆ Քեյս Վեսթերն համալսարանի գիտնականները միջոց են ստեղծել,որը թույլ է տալիս թելոմերներն անկայուն դարձնել: Սա նշանակում է հասցնել 5-FdUTP նուկլեոտիդի բջջին, որը ֆտորացված պիրիմիդին է՝ օժտված տոքսիկ ազդեցությամբ:
Թելոմերազան 5-FdUTP-ը թելոմերներին է ներկառուցում՝ հատվածներ ստեղծելով, որոնք խոչընդոտում են քրոմոսոմների ծայրերին Т-հանգույցների ձեւավորմանը, որոնք փակում են ԴՆԹ շղթան: Արդյունքում մեխանիզմներ են ակտիվանում, որոնք սովորաբար արձագանքում են քրոմոսոմներում վնասվածքներին եւ կանգնեցնում բջջային ցիկլը: Ցույց է տրվել, որ 5-FdUTP-ն սպանում է մարդկային քաղցկեղային բջիջները, որոնցում բարձր է թելոմերազայի ակտիվությունը:
Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում
ամիս
շաբաթ
օր