Կորոնավիրուսն ինչո՞վ է նման քաղցկեղին

SARS-CoV-2 նոր կորոնավիրուսն օգտագործում է օրգանիզմում տարածվելու նույնպիսի ռազմավարություն, ինչ եւ քաղցկեղային բջիջները, պարզել են Սան Ֆրանցիսկոյում Կալիֆոռնիական համալսարանի գիտնականները:

Այս հայտնագործությունը տեսականորեն կարող է նշանակել, որ հակաուռուցքային դեղամիջոցները կարող են օգնել COVID-19-ի հաղթահարմանը, հայտնում է The Conversation պարբերականը:

Հետազոտողները պարզել են, որ բջիջների որսման համար կորոնավիրուսն օգտագործում է կինազաները՝ ֆերմենտներ, որոնք կատալիզացիայի են ենթարկում ֆոսֆատային խմբի փոխանցումը մի մոլեկուլից մյուսին եւ այդպիսով ապահովում են բջջային մետաբոլիզմի գործելը:

Գիտնականները ստեղծել են կինազաների մանրակրկիտ քարտեզ, որոնք նպաստում են վարակմանը, ինչպես նաեւ առանձնացրել են գոյություն ունեցող հակաքաղցկեղային դեղամիջոցները, որոնք փոխում են կորոնավիրուսի կողմից օգտագործվող այս ֆերմենտների ֆունկցիան:

Գիտնականների խոսքով՝ կինազաների որոշ տեսակներ ապահովում են քաղցկեղային ուռուցքների աճը. դառնալով չափից ավելի հիպերակտիվ՝ կինազաները բերում են բջիջների անվերահսկելի բազմացման: Վիրուսները նույնպես փոխում են բջիջների ֆունկցիան, որ նրանց մետաբոլիզմը վերաուղղորդեն վիրուսային սպիտակուցների եւ նուկլեինաթթուների սինթեզին ու վիրուսային նոր մասնիկներ ստեղծեն: Կինազաներն այս պրոցեսին նույնպես ակտիվորեն են մասնակցում:

Գիտնականների փորձի ժամանակ նոր կորոնավիրուսով են վարակել կանաչ կապիկի բջիջները, որից հետո այն մանրացրել են եւ անալիզի ենթարկել մաս-սպեկտրաչափով, որպեսզի որոշեն, թե կոնկրետ որ մոլեկուլներն են ֆոսֆորացվել: Նույնը կատարել են նաեւ առողջ բջիջների հետ:

Պարզվել է, որ 49 զանազան կինազաները (հայտնի է 518 մարդկային կինազա) նպաստում են օրգանիզմում վիրուսի տարածմանը: Դրանցից որոշները գործարկվել են MAPK ազդանշանային ուղիում, որը վերահսկում է օրգանիզմում բորբոքային ռեակցիաները եւ կարող է դերակատարում ունենալ ցիտոկինային փոթորկի առաջացման մեջ, որը երբեմն զարգանում է COVID-19-ի ծանր ձեւի դեպքում:

Վիրուսը նաեւ օգտագործում է կազեին-կինազա 2-ը, որը բջիջների մակերեւույթին առաջացնում է միկրոփողերի աճ: Այս ելունդները ձգվում են դեպի մյուս բջիջները՝ հեշտացնելով դրանց վարակումը կորոնավիրուսով:

Հետազոտելով կինազաներն ինհիբիրացնող 250 դեղամիջոցների մասին տվյալները՝ գիտնականները գտել են 87 դեղամիջոց, որոնք ազդում են կորոնավիրուսի օգտագործած ֆերմենտների վրա: Դրանցից որոշներն արդեն կիրառվում են քաղցկեղի դեմ պայքարում կամ կլինիկական փորձարկումներ են անցնում: Բացառված չէ, որ դրանք կարող են վերաուղղորդվել COVID-19-ի բուժմանը:

68 դեղամիջոցների թեստավորումը ցույց է տվել, որ դրանց մի մասը բջիջներում կորոնավիրուսն արդյունավետորեն ոչնչացնում է, օրինակ՝ սիլմիտասերտիբը, որը ճնշում է կազեին-կինազա 2-ը: Սակայն մինչեւ այս միջոցները մարդկանց բուժման համար կիրառելը, անհրաժեշտ է անցկացնել կլինիկական փորձարկումներ:

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում