Ինչպե՞ս և ինչո՞ւ է էլեկտրոնային դեղատոմսերի ներդրման որոշումը խախտում բժշկական գաղտնիքի իրավունքը

Մարդու առողջական վիճակի, ախտորոշումների, ստացած բուժման և նույնիսկ բժշկական օգնության դիմելու փաստի մասին տեղեկությունը չպետք է հասանելի լինի կողմնակի անձանց։ Մարդու առողջության հետ կապված ամեն ինչ բժշկական գաղտնիք է և չի կարող բացահայտվել առանց նրա համաձայնության կամ առանց դատարանի որոշման, համենայն դեպս այդպես է ողջ քաղաքակիրթ աշխարհում։ Այս մասին նշված է նաև «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» ՀՀ օրենքում։

Այնուամենայնիվ, էլեկտրոնային դեղատոմսերի համակարգի ներդրման որոշումը լրջորեն խախտում է բժշկական գաղտնիքի վերաբերյալ մարդու իրավունքը, և շատ բժիշկներ, բուժառուներ, դեղատների աշխատակիցներ այսօր մտահոգված են այս հարցով։

Բժշկական գաղտնիքն այլևս հատուկ պաշտպանության ներքո չէ՞

Նոր կարգի ներդրման արդյունքում առաջացավ խնդիր, որը չկար դեղատոմսերի թղթային տարբերակի դեպքում. եթե մարդը թղթային դեղատոմսով գալիս էր անծանոթ դեղագործի մոտ, ապա դեղագործը չէր կարող որևէ բան պարզել տվյալ անձի մասին, բացի նշանակված դեղերի ցանկից: Եթե ​​նույնիսկ բուժառուի անունը գրված էր լինում դեղատոմսի վրա, ապա նա, եթե ցանկանում էր պահպանել անանունությունը, կարող էր պարզապես ծածկել դեղատոմսի այս հատվածը և դեղագործին ցույց տալ միայն անհրաժեշտ դեղերի ցանկը: Այժմ բուժառուն չի կարող դեղատան աշխատակցից թաքցնել իր ինքնությունը. վերջինս պետք է իմանա նրա անունը, որպեսզի գտնի նրա համար գրված դեղատոմսերը ԱՐՄԵԴ համակարգում, և այնտեղ նա կարող է նաև գտնել տվյալ բուժառուի մասին բազմաթիվ այլ տեղեկություններ։

Ավելին, այժմ հսկայական թվով մարդիկ հասանելիություն են ստացել բուժառուի մասին շատ անձնական տեղեկությունների՝ իրականում երկրի բոլոր բժիշկները (մոտ 14,000) և բոլոր դեղագործները, որոնք կարող են մուտք գործել ԱՐՄԵԴ համակարգ (հավանաբար նրանք ավելի շատ են, քան բժիշկները): Եթե ​​անգամ համակարգում կոնկրետ ախտորոշում նշված չէ, հաճախ նշանակված դեղամիջոցներից կարելի է հասկանալ, թե ինչ հիվանդություն ունի բուժառուն։

Ստացվում է, որ այժմ ցանկացած դեղատան աշխատակից կարող է անմիջապես իր բջջային հեռախոսի մուտք գործել ԱՐՄԵԴ համակարգ և իմանալ, որ իր ընկերոջը, հարևանին կամ, օրինակ, գործընկերոջը նշանակել են հակաբիոտիկներ սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակի բուժման համար, հակադեպրեսանտներ, հակափսիխոտիկ դեղեր կամ, օրինակ՝ դեղորայք հղիության ընդհատման համար: Արդյոք նա գաղտնի կպահի՞ ստացած տեղեկությունը։ Հաշվի առնելով, որ Հայաստանում բժշկական գաղտնիքի պահպանման հետ կապված իրավիճակը նախկինի պես դեռ մի փոքր բարդ է, դժվար թե որևէ մեկը բացառի անձնական այսպիսի տեղեկությունների տարածման հավանականությունը:

Գաստրոէնտերոլոգ Հայկ Մանասյանը ստեղծված իրավիճակով մտահոգ բազմաթիվ բժիշկներից մեկն է։ Facebook սոցիալական ցանցի իր էջում նա հիշեցնում է, որ ԱՐՄԵԴ-ն իրականում համակարգ է, որտեղ շատ պատահական մարդիկ կարող են գտնել տվյալ անձի մասին տվյալներ, որոնց հասանելիությունը ինչպես երրորդ անձանց, այնպես էլ նույնիսկ տարբեր պետական ​​կառույցների, այդ թվում՝ Առողջապահության նախարարությանը, կարող է օրենքով տրվել միայն համապատասխան դատարանի որոշմամբ:

Ըստ Մանասյանի՝ բժշկական գաղտնիքը շատ ընդհանրություններ ունի խոստովանության գաղտնիքի հետ. երկուսն էլ չի կարելի բացահայտել առանց չափազանց ծանրակշիռ պատճառների։

«Պատկերացրեք, որ մարդը գալիս է եկեղեցի և զրուցում քահանայի հետ՝ ցանկանալով ապաշխարել իր մեղքերի համար: Հիմա պատկերացրեք, որ կա մի կայք, որտեղ քահանան գրի է առնում այն ​​ամենը, ինչ իրեն պատմել է այդ մարդը։ Ավելին, շատ պատահական մարդիկ կարող են պարզապես մտնել այս կայք և կարդալ այս ամբողջ տեղեկությունը: Ի՞նչ կասեք սրա մասին»,- նշել է նա։

«Եվրոպայում էլ է այդպես»

Էլեկտրոնային դեղատոմսերի ներդրման որոշման կողմնակիցների շրջանում ամենատարածված փաստարկներից է այլ երկրների, մասնավորապես եվրոպական երկրների օրինակը, որտեղ ևս գործում է էլեկտրոնային դեղատոմսերի համակարգ։ Ըստ Մանասյանի՝ այս փաստարկը չի դիմանում որևէ քննադատության. գուցե Եվրոպայում ինչ-որ կերպ լուծել են բժշկական գաղտնիության պահպանման խնդիրը, և այնտեղ, թերևս, ընդունված չէ իրենց բուժառուներին կամ դեղատան այցելուներին քննարկել հարազատների ու ընկերների հետ, հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է այն բուժառուներին, որոնց հետ նրանք կարող են ծանոթ լինել: Սակայն Հայաստանում այս խնդիրը հստակ լուծված չէ։

Գաստրոէնտերոլոգի խոսքով՝ տեղյակ լինելով, որ Հայաստանում ոչ բոլոր բժիշկներն են պահպանում բժշկական գաղտնիքը, որոշ մարդիկ չեն դիմում իրենց գյուղի կամ քաղաքի ծանոթ բժիշկներին և դիմում են այլ բժիշկների, քանի որ չեն ցանկանում, որ շրջապատը հանկարծ իմանա իրենց հիվանդությունների մասին: Սակայն հիմա ստացվում է, որ մարդը զրկված է իր առողջության մասին տեղեկությունը գաղտնի պահելու ցանկացած հնարավորությունից. եթե բժիշկը, ում նա դիմում է, մուտքագրում է նրա մասին տեղեկություններն ԱՐՄԵԴ-ում, ապա նրա գյուղից կամ քաղաքից ծանոթ բժիշկները ցանկացած պահի կարող են մուտք գործել այս համակարգ և պարզել, թե ում է նա դիմել, ինչ ախտորոշում է ստացել և ինչ դեղամիջոցներ են նշանակվել։

Հատկապես փոքր քաղաքներում և գյուղերում, որտեղ գրեթե բոլորը ճանաչում են միմյանց, սա շատ լուրջ խնդիր կարող է դառնալ։ Իսկ թե ինչպես լուծել այս խնդիրը, հասկանալի է, քանի որ նույնիսկ եթե տուժող բուժառուն որոշի դատի տալ նրան, ով գտել և հրապարակել է իր անձնական տվյալները, դժվար թե կարողանա ապացուցել, թե կոնկրետ ով է դա արել։

Եվս մեկ խոցելի խումբ

Էլեկտրոնային դեղատոմսերի հետ կապված իրավիճակը շփոթության մեջ է գցում նաև էսթետիկ բժշկության կենտրոնների բուժառուներին և մասնագետներին. բազմաթիվ պրոցեդուրաներից և, իհարկե, պլաստիկ վիրահատություններից հետո հաճախ նշանակվում են հակաբիոտիկներ և այլ դեղամիջոցներ։ Իսկ նման պրոցեդուրաների ենթարկվող հիվանդները, որպես կանոն, չեն ցանկանում, որ լայն հանրությունն իմանա դրանց մասին։ Սա հատկապես վերաբերում է լրատվական ոլորտում աշխատողներին։

Էսթետիկ բժշկության կենտրոնների գործունեության հիմնական սկզբունքներից մեկը գաղտնիությունն է։ Շատերը նույնիսկ համաձայնագիր են ստորագրում գաղտնիությունը պահպանելու համար: Այժմ ստացվում է, որ այս կենտրոններում աշխատող բժիշկները ստիպված կլինեն տեղեկություններ մուտքագրել ԱՐՄԵԴ համակարգ կատարված պրոցեդուրաների մասին, որպեսզի հիմնավորեն հիվանդին հակաբիոտիկներ կամ այլ դեղամիջոցներ նշանակելը։

Կամ էլ նրան ստիպված կլինեն դիտավորյալ կեղծ տեղեկություններ գրանցել, ինչը, բնականաբար, նույնպես լավ լուծում չէ։

Հետևեք NEWS.am Medicine-ին Facebook-ում և Twitter-ում